متاستاز چیست و چرا، چگونه و کجا رخ می دهد؟
متاستاز به گسترش سلولهای سرطانی از محل اولیه آنها (ارگانی که سرطان در آن شروع شد) به ناحیه دیگری از بدن اشاره دارد. سلولهای سرطانی ممکن است از طریق جریان خون، رگهای لنفاوی یا به صورت موضعی پخش شوند و میتوانند این کار را انجام دهند زیرا مواد شیمیایی که معمولا سلولها را در جایی که متعلق به بدن هستند نگه میدارند، وجود ندارند.
سرطانها میتوانند تقریبا به هر ناحیه از بدن متاستاز بدهند، اما برخی از مکانهای شایعتر استخوان، ریه، کبد و مغز هستند. علائم اغلب مربوط به وجود سلولهای سرطانی در اندامی است که در آنجا پخش میشوند. درمان متاستازها میتواند بسته به سرطان اصلی و منطقهای متفاوت باشد که به آن گسترش یافته است. درک متاستازها یک حوزه حیاتی در تحقیقات سرطان است، زیرا بیماری متاستاتیک تقریبا ۹۰ درصد از مرگ و میرهای ناشی از سرطان را تشکیل میدهد.
متاستاز چیست؟
همانطور که اشاره شد، «متاستاز» کلمهای است که برای توصیف مجموعهای از سلولهای سرطانی در یک ناحیه استفاده میشود که از سرطان در ناحیه دیگری از بدن به وجود آمده است. سرطانی که از این طریق گسترش یافته است، سرطان متاستاتیک نامیده میشود. سرطان متاستاتیک بر اساس محلی که سرطان شروع شد نامگذاری میشود. به عنوان مثال، اگر سرطان ریه به استخوانها گسترش یابد، به آن «سرطان استخوان» نمیگویند، بلکه «سرطان ریه متاستاتیک به استخوان ها» نامیده میشود. در این مورد، وقتی سلولهای متاستاتیک زیر میکروسکوپ بررسی میشوند، سلولهای سرطانی ریه هستند، نه سلولهای استخوانی.
برخی از سرطانها در زمان تشخیص متاستاتیک هستند، در حالی که برخی دیگر پس از پیشرفت سرطان متاستاتیک میشوند یا عود میکنند. زمانی که سرطان از بین رفته باشد (یا حداقل با اسکن قابل تشخیص نباشد) و بعدا در محلی دور از سرطان اصلی عود کند، به آن «عود دور» میگویند. در مرحلهبندی سرطان، توموری که متاستاز داده است معمولا مرحله ۴ در نظر گرفته میشود.
اهمیت متاستازها
توانایی متاستاز یکی از ویژگیهای اصلی است که تومورهای بدخیم (سرطانی) را از تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) متمایز میکند. برخی از تومورهای خوش خیم میتوانند بسیار بزرگ شوند و مشکلات قابل توجهی ایجاد کنند، به خصوص اگر در فضای بسته مانند مغز قرار گیرند. با این حال این تومورها به سایر مناطق بدن گسترش نمییابند.
متاستازها مسئول ۹۰ درصد مرگ و میرهای ناشی از سرطان هستند و بنابراین تحقیقات قابل توجهی در حال انجام است که هم راههای درمان متاستاز و هم راههای پیشگیری از این گسترش را در وهله اول بررسی میکند.
چرا سرطان ها گسترش می یابند؟
سلولهای طبیعی فراتر از ناحیهای گسترش نمییابند که به آن تعلق دارند. به عنوان مثال، سلولهای ریه حتی اگر در نزدیکی قلب قرار دارند، به سمت قلب حرکت نمیکنند. دلیل این امر این است که سلولهای عادی دارای «مواد شیمیایی چسبنده» هستند که تا حدودی مانند چسب عمل میکنند و سلولهای مختلف را در ناحیه منشا خود در کنار هم نگه میدارند.
فرآیند متاستاتیک هنوز به طور کامل شناخته نشده است. گاهی اوقات سلولهای سرطانی ممکن است مواد شیمیایی چسبندگی را از دست بدهند و از یک تومور «شل» و متحرک جدا شوند و از طریق عروق لنفاوی یا جریان خون آزاد شوند. به طور کلی، سلولهای طبیعی با سایر سلولهای مجاور ارتباط برقرار میکنند. در اصل، به طور مداوم تحت کنترل هستند و مرزهای خود را یادآوری میکنند.
برخی از سلولهای سرطانی راههایی برای نادیده گرفتن این سیگنالهای ارتباطی ابداع کردهاند تا بتوانند آزادانه حرکت کنند و به بافتهای مجاور حمله کنند. تفاوتهای دیگری بین سلولهای سرطانی و سلولهای طبیعی وجود دارد که به سلولهای سرطانی که سفر کردهاند اجازه میدهد در یک مکان جدید اقامت کنند.
لازم به ذکر است اگر قصد دارید درباره سرطانها بیشتر اطلاعات کسب کنید موارد زیر را به شما توصیه میکنیم:
سرطان ها چگونه متاستاز می کنند؟
چندین راه مختلف برای گسترش سلولهای سرطانی وجود دارد:
- به صورت محلی (منطقه ای): هنگامی که تومورهای خوش خیم رشد میکنند، این کار را به صورت یک توده جامد انجام میدهند، گویی یک مرز مشخص حاوی آنها وجود دارد. در مقابل، سلولهای سرطانی به روشی تهاجمی به بافتهای مجاور حمله میکنند که میتواند مانند شاخکها ظاهر شود. این در واقع گسترش پنجه مانند سرطان به بافتهای دیگر است که این نام از آن سرچشمه گرفته است. سرطان از کلمه یونانی پنجه یا خرچنگ گرفته شده است.
- از طریق جریان خون: سلول های سرطانی می توانند وارد جریان خون شده و به سایر مناطق بدن بروند.
- از طریق سیستم لنفاوی: سیستم لنفاوی شبکه دیگری است که سلولهای سرطانی میتوانند از طریق آن حرکت کنند.
- از طریق راههای هوایی (سرطان ریه): علاوه بر روشهای متاستاز فوق، مطالعات اخیر نشان میدهد که سرطان ریه احتمالا از طریق راه هوایی ریهها نیز گسترش مییابد (متاستاز آئروژن) و این موضوع ممکن است حتی مهمتر از متاستاز در جریان خون باشد.
لازم به ذکر است که موسسه مهرسهیلا خدمات زیر را ارائه میدهد: