سرطان کبد سرطانی است که در کبد ایجاد می‌شود. کبد بزرگترین اندام داخلی شماست و چندین عملکرد حیاتی برای کمک به بدن شما برای دفع مواد زائد، جذب مواد مغذی و التیام زخم‌ها انجام می‌دهد. کبد در ناحیه سمت راست بالای شکم، درست زیر دنده‌ها قرار دارد. این ماده مسئول تولید صفرا است، ماده‌ای که به شما در هضم چربی‌ها، ویتامین‌ها و سایر مواد مغذی کمک می‌کند.
همچنین این اندام حیاتی مواد مغذی مانند گلوکز را ذخیره می‌کند تا در مواقعی تغذیه بمانید که غذا نمی‌خورید و داروها و سموم را تجزیه می‌کند. زمانی که سرطان در کبد ایجاد می‌شود، سلول‌های کبدی را از بین می‌برد و با توانایی کبد در عملکرد مطابق انتظار تداخل می‌کند. سرطان کبد به طور کلی به عنوان اولیه یا ثانویه طبقه‌بندی می‌شود و سرطان اولیه کبد از سلول‌های کبد شروع می‌شود. سرطان ثانویه کبد زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های سرطانی از اندام دیگری به کبد گسترش یافته یا متاستاز می‌کنند.
برخلاف سایر سلول‌های بدن، سلول‌های سرطانی می‌توانند از محل اولیه یا محل شروع سرطان جدا شوند. سلول‌ها می‌توانند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به سایر مناطق بدن شما بروند. هنگامی که آن‌ها به اندام‌ها یا بافت‌های دیگر می‌رسند، می‌توانند در آنجا شروع به رشد کنند. در این مطلب اطلاعات کاملی درباره سرطان کبد به دست می‌آوریم، لطفا تا پایان همراه ما باشید.
انواع سرطان کبد
انواع مختلفی از سرطان اولیه کبد وجود دارد. هر کدام مربوط به بخش متفاوتی از کبد یا نوع سلول کبدی است که تحت تاثیر قرار گرفته است. سرطان اولیه کبد می‌تواند به صورت یک توده منفرد در حال رشد در کبد شما شروع شود یا می‌تواند همزمان در بسیاری از نقاط کبد شما شروع شود. انواع اصلی سرطان اولیه کبد عبارت‌اند از:
کارسینوم سلول های کبد
کارسینوم هپاتوسلولار (HCC) که به عنوان هپاتوم نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع سرطان کبد است. حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد سرطان‌های اولیه کبد از نوع HCC هستند. این وضعیت در سلول‌های کبدی ایجاد می‌شود که سلول‌های اصلی تشکیل دهنده کبد شما هستند. HCC در افرادی که هپاتیت طولانی مدت (مزمن) یا سیروز دارند، بسیار بیشتر دیده می‌شود. سیروز یک شکل جدی از آسیب کبدی است که معمولا ناشی از موارد زیر است:
- عفونت هپاتیت B یا C
- استفاده طولانی مدت و سنگین الکل
- بیماری کبد چرب غیرالکلی
کلانژیوکارسینوما
کلانژیوکارسینوما که بیشتر به عنوان سرطان مجرای صفراوی شناخته می‌شود، در مجاری صفراوی کوچک و لوله مانند در کبد شما ایجاد می‌شود. این مجاری صفرا را به کیسه صفرا می‌برند تا به هضم غذا کمک کنند. هنگامی که سرطان در بخش مجاری داخل کبد شما شروع می‌شود، سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی نامیده می‌شود. هنگامی که سرطان در قسمت مجاری خارج از کبد شما شروع می‌شود، سرطان مجرای صفراوی خارج کبدی نامیده می‌شود. سرطان مجرای صفراوی نادر است، هر سال حدود ۸۰۰۰ نفر در ایالات متحده تشخیص آن را تجربه می‌کنند.
آنژیوسارکوم کبدی
آنژیوسارکوم کبدی شکل بسیار نادری از سرطان کبد است که در رگ‌های خونی کبد شما شروع می‌شود. این نوع سرطان بسیار سریع پیشرفت می‌کند، بنابراین معمولا در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده می‌شود.
هپاتوبلاستوم
هپاتوبلاستوم یک نوع بسیار نادر از سرطان کبد است. تقریبا همیشه در کودکان، به ویژه کودکان زیر ۳ سال یافت می‌شود. با جراحی و شیمی درمانی، هپاتوبلاستوما در حدود ۷۰ درصد موارد قابل درمان است.
علائم سرطان کبد شامل چه مواردی است؟
بسیاری از افراد در مراحل اولیه سرطان اولیه کبد علائمی را تجربه نمی‌کنند. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است موارد زیر را شامل شود:
- ناراحتی، درد و حساسیت شکمی به خصوص در قسمت بالای شکم
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم که به آن یرقان می‌گویند
- مدفوع رنگ پریده، گچی و ادرار تیره
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست دادن اشتها
- احساس سیری غیرعادی سریع هنگام غذا خوردن
- کبودی یا خونریزی به راحتی
- ضعف
- خستگی
- تب
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
همچنین شما می‌توانید علائم سایر سرطان‌ها در مطالب زیر مشاهده کنید:
علل و عوامل خطر سرطان کبد چیست؟
پزشکان مطمئن نیستند که چرا برخی افراد به سرطان کبد مبتلا می‌شوند. با این حال، عوامل خاصی وجود دارند که خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند:
- سن. سرطان کبد در افراد مسن شایع تر است.
- نژاد و قومیت.
- مصرف زیاد الکل. نوشیدن زیاد الکل طی سالیان متمادی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
- سیگار کشیدن. کشیدن سیگار خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
- قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین. آفلاتوکسین یک ماده سمی است که توسط نوعی کپک تولید می‌شود که می‌تواند روی بادام زمینی، غلات و ذرت رشد کند.
- استفاده از استروئید آنابولیک. استفاده طولانی مدت از استروئیدهای آنابولیک که نوعی تستوسترون مصنوعی هستند، خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
شرایط دیگر مرتبط با علت سرطان کبد
هپاتیت B یا C می‌تواند به شدت به کبد شما آسیب برساند. هپاتیت از فردی به فرد دیگر از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد مبتلا به عفونت مانند خون یا مایع منی منتقل می‌شود.
همچنین ممکن است در حین زایمان از والدین مادرزادی به فرزندشان منتقل شود. با استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی می‌توانید خطر ابتلا به هپاتیت B و C را کاهش دهید. همچنین واکسنی وجود دارد که می‌تواند از شما در برابر هپاتیت B محافظت کند.
سیروز سیروز نوعی آسیب کبدی است که در آن بافت سالم با بافت اسکار جایگزین می‌شود. یک کبد زخمی نمی‌تواند به درستی کار کند و در نهایت ممکن است منجر به عوارضی از جمله سرطان کبد شود. مصرف طولانی مدت الکل و هپاتیت C شایع‌ترین علل سیروز است. اکثر افراد مبتلا به سرطان کبد در ایالات متحده قبل از ابتلا به سرطان کبد سیروز دارند.
دیابت نوع ۲ ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد، به خصوص زمانی که سایر عوامل خطر وجود داشته باشند. همچنین چاقی با سندرم متابولیک و بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط است که از عوامل خطر سرطان کبد هستند.
شرایط ژنتیکی
تعدادی از شرایط ارثی نادر خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد، از جمله:
- کمبود آلفا 1 آنتی تریپسین
- بیماری‌های ذخیره گلیکوژن
- هموکروماتوز ارثی
- پورفیری پوستی تاردا
- تیروزینمی
- بیماری ویلسون
سرطان کبد چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص سرطان کبد، پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد و انجام یک معاینه فیزیکی شروع می‌کند. اگر سابقه مصرف طولانی مدت و سنگین الکل یا عفونت طولانی مدت هپاتیت B یا C دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. تست‌ها و روش‌های تشخیصی سرطان کبد عبارت‌اند از:
- تست‌های عملکرد کبد. این آزمایشات به پزشک کمک می‌کند تا با اندازه گیری سطح پروتئین‌ها، آنزیم‌های کبدی و بیلی روبین در خون، سلامت کبد شما را تعیین کند.
- تست آلفا فتوپروتئین (AFP). وجود AFP در خون شما می‌تواند نشانه سرطان کبد باشد. این پروتئین معمولا فقط در کبد و کیسه زرده جنین در حال رشد تولید می‌شود. تولید AFP معمولا پس از تولد متوقف می‌شود.
- تست‌های تصویربرداری. سونوگرافی شکم، سی تی اسکن یا اسکن MRI تصاویر دقیقی از کبد و سایر اندام‌های شکم شما ایجاد می‌کند. آن‌ها می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا مشخص کند تومور کجا در حال توسعه است، اندازه آن را تعیین کند و ارزیابی کند که آیا سرطان به سایر اندام‌ها گسترش یافته است یا خیر.
بیوپسی کبد
یکی دیگر از آزمایشات تشخیصی موجود بیوپسی کبد است. اگر پزشک سایر نتایج آزمایش شما را بررسی کرده باشد و علت وضعیت شما هنوز نامشخص باشد، ممکن است نیاز به بیوپسی باشد. بیوپسی کبد شامل برداشتن یک قطعه کوچک از بافت کبد است. اغلب با استفاده از بیهوشی برای جلوگیری از احساس درد در طول عمل انجام می‌شود. چندین روش مختلف بیوپسی کبد وجود دارد. پزشک شما موردی را انتخاب خواهد کرد که برای شما مناسب است.
- بیوپسی سوزنی. در طول این روش، پزشک شما یک سوزن نازک را از طریق شکم و وارد کبد شما می‌کند تا نمونه بافتی به دست آید. پزشک شما ممکن است از سونوگرافی یا تصویربرداری دیگر برای دیدن محل جمع آوری نمونه استفاده کند. سپس نمونه زیر میکروسکوپ از نظر علائم سرطان بررسی می‌شود.
- بیوپسی لاپاراسکوپی. این آزمایش با استفاده از لاپاراسکوپ انجام می‌شود که یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر با دوربین متصل است. لاپاراسکوپ از طریق یک برش کوچک در شکم شما وارد می‌شود. دوربین به پزشک شما اجازه می‌دهد تا ببیند کبد شما چگونه است و بیوپسی دقیق‌تری انجام دهد.
- بیوپسی جراحی. جراحی می‌تواند به پزشک اجازه دهد تا در صورت نیاز، نمونه تومور را بردارد یا تومور را به طور کامل حذف کند. در برخی موارد، از جراحی شکمی به نام لاپاراتومی برای بررسی چندین ناحیه داخل شکم استفاده می‌شود.
اگر سرطان کبد پیدا شود، پزشک شما مرحله سرطان را تعیین می‌کند. مرحله‌بندی شدت یا وسعت سرطان را توصیف می‌کند. این موضوع می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا گزینه‌های درمانی و چشم‌انداز شما را تعیین کند و مرحله ۴ پیشرفته‌ترین مرحله سرطان کبد است.
غربالگری سرطان کبد
اگر به دلیل شرایط سلامتی خاص در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستید، ممکن است پزشک غربالگری منظم را توصیه کند. سرطان کبد در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. غربالگری به معنای آزمایش سرطان قبل از بروز علائم است و می‌تواند به زودتر ابتلا به سرطان کمک کند.
افراد مبتلا به سرطان کبد زمانی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، نتایج بهتری خواهند داشت. زمانی که سرطان قبل از اینکه فرصتی برای گسترش پیدا کند، تشخیص داده شود، درمان به طور کلی ساده‌تر است. کارشناسان غربالگری منظم سرطان کبد را برای افراد مبتلا به شرایط خاص توصیه می‌کنند، از جمله:
- سیروز
- عفونت طولانی مدت هپاتیت C
- بیماری کبد چرب غیرالکلی
برای افراد مبتلا به این شرایط، متخصصان غربالگری سرطان کبد را هر ۶ ماه یکبار توصیه می‌کنند. پزشک شما جدول زمانی غربالگری مناسب را برای شما انتخاب می‌کند. تست‌های غربالگری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تصویربرداری سونوگرافی
- آزمایش خون برای تشخیص AFP
اگر یک بیماری طولانی مدت دارید که خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد، از پزشک خود بپرسید که آیا کاندیدای غربالگری منظم هستید یا خیر.
سرطان کبد چگونه درمان می شود؟
درمان‌های مختلفی برای سرطان کبد وجود دارد. پزشک هنگام توصیه یک برنامه درمانی چندین فاکتور را در نظر می‌گیرد و این موضوع شامل موارد زیر است:
- تعداد، اندازه و محل تومورها در کبد شما
- کبد شما چقدر خوب کار می‌کند
- آیا سیروز وجود دارد
- آیا سرطان به اندام‌های دیگر سرایت کرده است
درمان‌های سرطان کبد عبارت‌اند از:
هپاتکتومی جزئی
هپاتکتومی جزئی برای برداشتن بخشی از کبد انجام می‌شود. این جراحی معمولا فقط برای سرطان کبد در مراحل اولیه استفاده می‌شود. با گذشت زمان، بافت سالم باقی مانده دوباره رشد می‌کند و جایگزین قسمت از دست رفته می‌شود.
پیوند کبد
پیوند کبد شامل جایگزینی کل کبد با یک کبد سالم از یک اهدا کننده مناسب است. اگر سرطان به سایر اندام‌ها سرایت نکرده باشد، ممکن است پیوندی در نظر گرفته شود. پس از پیوند، داروهایی مصرف خواهید کرد تا از پس زدن کبد جدید توسط بدنتان جلوگیری شود.
فرسایش
فرسایش شامل استفاده از گرما، خنک کننده یا تزریق اتانول برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. معمولا با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و این ناحیه را بی‌حس می‌کند تا از احساس درد جلوگیری کند. فرسایش می‌تواند به افرادی که کاندید عمل جراحی یا پیوند نیستند، کمک کند.
پرتو درمانی
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند و می‌توان آن را با تابش پرتو خارجی یا تابش داخلی تحویل داد. در تابش پرتو خارجی، تابش به قسمت‌هایی از بدن شما هدف می‌گیرد که سرطان در آن قرار دارد. تشعشعات داخلی شامل وارد کردن مقدار کمی از مواد رادیواکتیو به طور مستقیم در داخل یا نزدیک سرطان است.
درمان هدفمند
در درمان هدفمند از داروهایی استفاده می‌شود که برای کاهش رشد تومور و تامین خون طراحی شده اند. در مقایسه با شیمی درمانی یا پرتو درمانی، این داروها فقط برای درمان سلول‌های سرطانی تنظیم شده اند. این بدان معنی است که سلول‌های سالم می‌توانند از آسیب در امان باشند. با این حال، این داروها هنوز هم می‌توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند. درمان هدفمند می‌تواند برای افرادی که کاندید هپاتکتومی یا پیوند کبد نیستند، مفید باشد. داروهای این نوع شامل مهارکننده‌های تیروزین کیناز (TKIs)، مانند:
- کابوزانتینیب (Cabometyx یا Comometriq)
- لنواتینیب (Lenvima)
- رگورافنیب (استیوارگا)
- سورافنیب (نکساور)
آمبولیزاسیون، کموامبولیزاسیون و رادیوآمبولیزاسیون
روش‌های آمبولیزاسیون برای کاهش خون‌رسانی به تومورهای کبدی استفاده می‌شود. پزشک ذرات کوچکی را برای ایجاد انسداد جزئی در شریان کبدی وارد می‌کند و این موضوع باعث کاهش جریان خون به تومور می‌شود. رگ خونی دیگری به نام ورید باب به تغذیه بافت سالم کبد ادامه می‌دهد.
در شیمی‌آمبولیزاسیون، پزشک داروهای شیمی‌درمانی را قبل از تزریق ذرات مسدودکننده به شریان کبدی تزریق می‌کند. این کار داروهای شیمی درمانی را مستقیما به داخل تومور می‌فرستد. انسداد باعث کاهش جریان خون به تومور می‌شود.
رادیوامبولیزاسیون ترکیبی از پرتودرمانی و آمبولیزاسیون است و این روش شامل تزریق دانه‌های رادیواکتیو کوچک به شریان کبدی است. این کار جریان خون به تومور را کاهش می‌دهد و پرتودرمانی را به ناحیه مستقیم تومور ارائه می‌دهد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی یک شکل قوی از درمان دارویی است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. داروها معمولا به صورت داخل وریدی یا از طریق ورید تزریق می‌شوند. در بیشتر موارد، شما می‌توانید شیمی درمانی را به عنوان یک درمان سرپایی دریافت کنید. شیمی درمانی ممکن است برای سرطان کبد استفاده شود، زمانی که سایر درمان‌ها مناسب نیستند یا به خوبی کار نمی‌کنند. از آنجایی که شیمی درمانی بر سلول‌های سالم بدن شما تأثیر می‌گذارد، نه فقط سلول‌های سرطانی، عوارض جانبی شایع هستند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی با استفاده از سیستم ایمنی بدن شما سرطان را درمان می‌کند. درمان با داروهای ایمونوتراپی می‌تواند به بدن شما کمک کند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد. مانند سایر درمان‌های سرطان، عوارض جانبی جدی ممکن است.
چگونه می توان از سرطان کبد پیشگیری کرد؟
شما همیشه نمی‌توانید از سرطان کبد پیشگیری کنید. با این حال، می‌توانید با انجام اقداماتی برای محافظت از سلامت کبد خود، خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهید.
واکسن هپاتیت B بزنید
واکسنی برای هپاتیت B وجود دارد که برای همه کودکان واجد شرایط توصیه می‌شود. بزرگسالانی که در معرض خطر بالای عفونت هستند نیز باید واکسینه شوند. این موضوع شامل افرادی می‌شود که از مواد مخدر غیرقانونی مانند هروئین، کراک کوکائین و متامفتامین کریستال استفاده می‌کنند. واکسیناسیون معمولا در یک سری از سه تزریق در یک دوره ۶ ماهه انجام می‌شود.
اقدامات لازم برای جلوگیری از هپاتیت C انجام شود
هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد اما چندین راه برای کاهش خطر ابتلا به عفونت وجود دارد:
- از کاندوم استفاده کنید. شما می‌توانید با استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی، خطر ابتلا به هپاتیت را کاهش دهید. اگر شما و همسرتان به توقف استفاده از کاندوم فکر می‌کنید، مهم است که ابتدا در مورد آزمایش هپاتیت و سایر عفونت‌های مقاربتی (STI) با او صحبت کنید.
- از خطر هپاتیت مرتبط با مصرف غیرقانونی مواد مخدر آگاه باشید. خطر ابتلا به عفونت هپاتیت C در بین افرادی که داروهای غیرقانونی تزریق می‌کنند وجود دارد. برای کاهش خطر هپاتیت، کسانی که از این داروها استفاده می‌کنند باید هر بار از تجهیزات جدید و استریل (مانند سوزن) استفاده کنند. مهم است که سوزن‌ها یا سایر تجهیزات را با دیگران به اشتراک نگذارید. بهترین راه برای جلوگیری از عفونت هپاتیت قطع تزریق است.
- در مورد خالکوبی و سوراخ کردن بدنتان احتیاط کنید.
همه انواع هپاتیت قابل درمان است و گاهی اوقات هپاتیت C نیز قابل درمان است. اگر آزمایش شما برای هپاتیت مثبت بود، مهم است که با پزشک در مورد گزینه‌های درمانی صحبت کنید.
خطر ابتلا به سیروز را کاهش دهید
تغییراتی که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به سیروز ایجاد کنید، شامل موارد زیر است:
- مصرف الکل را متوقف کنید. محدود کردن مقدار الکل می‌تواند به جلوگیری از آسیب کبد کمک کند. به دلیل تفاوت‌هایی که در نحوه پردازش الکل در بدن شما وجود دارد.
-
برای کاهش وزن خود برنامه ریزی صحیح کنید. چاقی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد. چاقی با خطر بالای بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط است که می‌تواند منجر به سیروز شود. صحبت با پزشک راه خوبی برای تعیین تغییرات سبک زندگی یا سایر درمان‌های چاقی است.
- یک سبک زندگی سالم داشته باشید. سطوح بالاتر فعالیت بدنی ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهد. ورزش منظم می‌تواند سلامت عمومی شما را بهبود بخشد. همچنین بخش مهمی از حفظ وزن شما در محدوده سالم‌تر است. خوردن یک رژیم غذایی متعادل برای پیشگیری از سرطان مهم است. اطمینان حاصل کنید که پروتئین بدون چربی، غلات کامل و سبزیجات را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید. اگر اضافه وزن یا چاقی برای شما نگران کننده است، با پزشک یا متخصص تغذیه در مورد ایجاد یک برنامه غذایی برای کاهش وزن سالم صحبت کنید.
سرطان کبد کشنده است؟
تشخیص سرطان کبد می‌تواند بسیار دشوار باشد. مهم است که با افرادی در زندگی خود ارتباط برقرار کنید که می‌توانند به شما در مقابله با استرس، اضطراب یا سایر احساسات کمک کنند. این موضوع ممکن است شامل اعضای خانواده و دوستان باشد. ممکن است بخواهید با مشاوری صحبت کنید که می‌تواند به شما کمک کند تا احساسات خود را حل کنید یا اینکه به یک گروه حمایت از سرطان ملحق شوید. به اشتراک گذاشتن تجربیات خود با دیگرانی که می‌توانند با آنچه که می‌گذرانید ارتباط برقرار کنند، می‌تواند به شما کمک کند احساس ارتباط بیشتری داشته باشید.
یکی از گروه‌هایی که از بیماران مبتلا به سرطان حمایت می‌کند، موسسه خیریه مهرسهیلا است. این موسسه با اجرای طرح‌های مختلف همچون قلک خیریه و سفارش استند تسلیت سعی دارد که به هموطنان عزیزمان کمک کند.
در نهایت، سرطان کبد اغلب قابل درمان است. حتما در مورد علائم جدید یا نگران کننده و همچنین عوارض جانبی درمانی که ممکن است روی شما تأثیر بگذارد، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است بتواند درمان‌های شما را تنظیم کند و به شما کمک کند احساس راحتی بیشتری داشته باشید.