سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان است و در بسیاری از موارد به کندی رشد می‌کنند و تنها به غده پروستات محدود می‌شوند، جایی که ممکن است آسیب جدی وارد نکنند. با این حال، انواع دیگر تهاجمی هستند و می‌توانند به سرعت پخش شوند. اگر سرطان پروستات زود تشخیص داده می‌شود (زمانی که هنوز محدود به غده پروستات است) بهترین شانس برای درمان موفقیت‌آمیز را دارد. در این مطلب اطلاعات کاملی را درباره این سرطان آماده کرده‌ایم، لطفا تا اتنهای مطلب همراه ما باشید.
سرطان پروستات چیست؟
پروستات غده کوچکی است که در زیر مثانه مردان قرار دارد و بخشی از دستگاه تناسلی است. برخی از مردان معمولا در اواخر زندگی خود به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند. اگر سرطان در غده پروستات شما ایجاد شود، احتمالا به کندی رشد می‌کند. در موارد نادر، سلول‌های سرطانی ممکن است تهاجمی‌تر باشند، به سرعت رشد کرده و به سایر نواحی بدن شما پخش شوند. هرچه پزشک زودتر تومور را پیدا کرده و درمان کند، شانس بیشتری برای یافتن درمان مناسب وجود دارد.
طبق گزارش بنیاد مراقبت اورولوژی، سرطان پروستات دومین علت شایع مرگ و میر ناشی از سرطان در میان مردان آمریکایی است. از هر ۷ مرد ۱ نفر در طول زندگی خود به این بیماری مبتلا می‌شوند. تقریبا از هر ۳۹ مرد ۱ نفر در اثر آن می‌میرند و بیشتر این مرگ و میرها در مردان مسن رخ می‌دهد.
آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)
غده پروستات پروتئینی به نام آنتی ژن اختصاصی پروستات یا PSA می‌سازد و یک مرد سالم (مبتلا به سرطان پروستات نیست) باید مقدار کمی PSA در خونش در گردش باشد. برخی از شرایط مربوط به پروستات می‌تواند باعث شود که غده PSA بیش از حد طبیعی تولید کند. این مشکلات شامل پروستاتیت، هیپرپلازی خوش خیم پروستات (بزرگ شدن پروستات) و سرطان پروستات است.
تست PSA
تست PSA آزمایشی است که سطح پروتئین را در خون اندازه گیری می‌کند و نتایج معمولا بر حسب نانوگرم PSA در هر میلی لیتر خون (ng/mL) داده می‌شود. اندازه گیری ۴ نانوگرم در میلی لیتر طبیعی در نظر گرفته می‌شود، اما این خط پایه با افزایش سن تغییر می‌کند. تست PSA آزمایشی است که سطح پروتئین را در خون اندازه گیری می‌کند و نتایج معمولا بر حسب نانوگرم PSA در هر میلی لیتر خون (ng/mL) داده می‌شود. اندازه گیری ۴ نانوگرم در میلی لیتر طبیعی در نظر گرفته می‌شود، اما این خط پایه با افزایش سن تغییر می‌کند.
با افزایش سن، سطح PSA به طور طبیعی افزایش می‌یابد. با توجه به گفته موسسه ملی سرطان، بسیاری از سازمان‌ها نسبت به آزمایش معمول PSA برای غربالگری سرطان پروستات در مردان در معرض خطر متوسط هشدار می‌دهند. با این حال، آزمایش PSA می‌تواند برای کمک به تشخیص سرطان پروستات، تعیین هشدار برای کسانی که سرطان پروستات دارند و بررسی پیشرفت سرطان یا پاسخ به درمان استفاده شود.
مرحله بندی سرطان پروستات
مرحله‌بندی سرطان پروستات برای اطلاع از پیشرفت بیماری و کمک به برنامه ریزی درمان استفاده می‌شود. مراحل از ۱ تا ۴ متغیر است که بیماری در مرحله ۴ پیشرفته‌ترین است و تعدادی از عوامل در این پیشرفت نقش دارند.
سرطان پروستات، مانند بسیاری از سرطان‌های دیگر، بر اساس سیستم مرحله‌بندی TMN کمیته مشترک آمریکا در سرطان توصیف شده است. این سیستم مرحله‌بندی بر اساس اندازه یا وسعت تومور، تعداد غدد لنفاوی درگیر و اینکه آیا سرطان به نقاط یا اندام‌های دور گسترش یافته یا متاستاز داده است یا خیر، تعیین می‌شود.
سطح PSA تنها یک عامل مورد استفاده در تعیین مرحله و گروه‌های سرطان پروستات است. برخی از مردان مبتلا به سرطان پروستات سطح PSA را افزایش نمی‌دهند و برخی از شرایط غیرسرطانی مانند عفونت پروستات یا بزرگ شدن خوش خیم می‌توانند باعث افزایش سطح PSA شوند.
مرحله ی 1
مرحله ۱ سرطان پروستات با نمره گلیسون کمتر از ۶ مشخص می‌شود. سرطان به نیمی از پروستات محدود می‌شود و به بافت‌های اطراف گسترش نمی‌یابد و سطح PSA کمتر از ۱۰ است. امتیاز گلیسون سلول‌های سرطانی را با سلول‌های طبیعی مقایسه می‌کند. هرچه تفاوت سلول‌ها با سلول‌های طبیعی بیشتر باشد، امتیاز بالاتر و سرطان تهاجمی‌تر است، مانند سطح PSA، فقط یک تکه از پازل است.
مرحله A2
در مرحله A2 سرطان پروستات، تومور هنوز به یک طرف پروستات محدود می‌شود اما نمره گلیسون ممکن است تا ۷ باشد و سطح PSA بیشتر از ۱۰ و کمتر از ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر باشد.
مرحله B2
در مرحله B2، تومور ممکن است به طرف مقابل غده پروستات گسترش یافته باشد اما همچنان ممکن است در یک طرف قرار داشته باشد. اگر تومور همچنان به نیمی از پروستات محدود باشد، نمره گلیسون ۸ یا بالاتر یا سطح PSA بیست یا بیشتر، سرطان را به عنوان مرحله B2 طبقه‌بندی می‌کند. اگر تومور به هر دو طرف پروستات گسترش یافته باشد، بدون توجه به نمره گلیسون و سطح PSA، مرحله B2 است.
مراحل 3 و 4
زمانی که سرطان پروستات به مرحله ۳ یا ۴ می‌رسد، سرطان بسیار پیشرفت کرده است. در این مرحله، سطح بیماری با میزان گسترش سرطان تعیین می‌شود و سطح PSA و نمره گلیسون در مرحله‌بندی نقشی ندارند.
در مرحله ۳ تومور از طریق کپسول پروستات رشد کرده و ممکن است به بافت مجاور حمله کرده باشد. در مرحله ۴ تومور ثابت یا غیرقابل حرکت است و به ساختارهای مجاور فراتر از وزیکول‌های منی حمله می‌کند. همچنین ممکن است به مکان‌های دور مانند غدد لنفاوی یا استخوان‌ها گسترش یافته باشد. برای تعیین اندازه و وسعت تومور پروستات، پزشکان از تکنیک‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن، MRI، اسکن PET و بیوپسی از پروستات و سایر بافت‌ها استفاده می‌کنند.
بحث بر سر سطوح PSA
تست PSA یکی از ابزارهای مورد استفاده برای مرحله سرطان پروستات است اما به عنوان یک ابزار غربالگری بحث برانگیز است و همیشه توصیه نمی‌شود. تحقیقات نشان داده است که استفاده از PSA برای غربالگری سرطان جان انسان‌ها را نجات نمی‌دهد. از سوی دیگر، می‌تواند با انجام روش‌های تهاجمی‌تر (مانند بیوپسی و جراحی) آسیب بزند که ممکن است ضروری نباشد و عوارض جانبی به همراه داشته باشد.
به همین دلیل، گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده اکنون توصیه می‌کند که مردان ۵۵ تا ۶۹ ساله پس از صحبت با پزشک خود تصمیم بگیرند که آیا آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را انجام دهند یا خیر. این کارگروه توصیه می‌کند که برای مردان بالای ۷۰ سال غربالگری انجام نشود زیرا مزایای بالقوه آن بیشتر از خطرات آن نیست.
با این حال، آزمایش PSA همچنان یک ابزار مهم در مرحله‌بندی و نظارت بر سرطان پروستات پس از تشخیص و کمک به ارزیابی پاسخ به درمان است.
سرطان پروستات چه علائمی دارد؟
سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه هیچ علامت یا نشانه خاصی ایجاد نکند. سرطان پروستات که پیشرفت می‌کند ممکن است علائم و نشانه‌هایی مانند موارد زیر را نشان دهد:
- مشکل در ادرار کردن
- کاهش نیرو در جریان ادرار
- خون در ادرار
- خون در منی
- درد استخوان
- کاهش وزن بدون ورزش کردن
- اختلال در نعوظ
اگر علائم یا نشانه‌های مداومی دارید که شما را نگران می‌کند، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
چه چیزی باعث سرطان پروستات می شود؟
مانند دیگر سرطان‌ها، تعیین علت دقیق سرطان پروستات آسان نیست. در بسیاری از موارد، عوامل متعددی از جمله ژنتیک و قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند مواد شیمیایی خاص یا تشعشعات ممکن است دخیل باشند.
در نهایت، جهش در DNA یا ژنتیک شما منجر به رشد سلول‌های سرطانی می‌شود. این جهش‌ها باعث می‌شوند که سلول‌های پروستات شروع به رشد غیرقابل کنترل و غیرطبیعی کنند. سلول‌های غیرطبیعی یا سرطانی تا زمانی که تومور ایجاد شود به رشد و تقسیم ادامه می‌دهند. اگر یک نوع تهاجمی سرطان پروستات دارید، سلول‌ها ممکن است متاستاز بدهند یا از محل اصلی تومور خارج شده و به سایر قسمت‌های بدن شما گسترش پیدا کنند.
سرطان پروستات چه عوارضی به همراه دارد؟
عوارض سرطان پروستات و درمان‌های آن عبارت‌اند از:
- سرطانی که گسترش می‌یابد (متاستاز می‌شود). سرطان پروستات می‌تواند به اندام‌های مجاور مانند مثانه شما سرایت کند یا از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی شما به استخوان‌ها یا سایر اندام‌ها برسد. سرطان پروستات که به استخوان‌ها گسترش می‌یابد می‌تواند باعث درد و شکستگی استخوان شود. هنگامی که سرطان پروستات به سایر نواحی بدن سرایت می‌کند، ممکن است همچنان به درمان پاسخ دهد و کنترل شود، اما بعید است که درمان شود.
- بی‌اختیاری. هم سرطان پروستات و هم درمان آن می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار شود. درمان بی‌اختیاری به نوع بیماری شما، شدت آن و احتمال بهبود آن در طول زمان بستگی دارد. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل داروها، کاتترها و جراحی شود.
- اختلال در نعوظ. اختلال نعوظ می‌تواند ناشی از سرطان پروستات یا درمان آن، از جمله جراحی، پرتودرمانی یا درمان‌های هورمونی باشد. داروها، دستگاه‌های خلاء که به نعوظ و جراحی کمک می‌کنند برای درمان اختلال نعوظ در دسترس هستند.
آیا سرطان پروستات ارثی است؟
برخی از عوامل ممکن است بر شانس ابتلا به سرطان پروستات تأثیر بگذارند:
- سابقه خانوادگی
- سن
- نژاد
- موقعیت جغرافیایی
- رژیم غذایی
سابقه خانوادگی
در برخی موارد، جهش‌هایی که منجر به سرطان پروستات می‌شوند، ارثی هستند. اگر سابقه خانوادگی سرطان پروستات دارید، در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید، زیرا ممکن است DNA آسیب دیده را به ارث برده باشید. با توجه به گفته جامعه سرطان آمریکا، تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد موارد سرطان پروستات ناشی از جهش‌های ارثی است. این روند با جهش‌های ارثی در چندین ژن مختلف مرتبط است، از جمله موارد زیر:
- RNASEL که قبلا HPCI نام داشت
- BRCA1 و BRCA2 که با سرطان سینه و تخمدان در زنان نیز مرتبط است
- MSH2 ،MLH1 و دیگر ژن های ترمیم عدم تطابق DNA
- HOXB13
سن
یکی از بزرگترین عوامل خطر سرطان پروستات، سن است و این بیماری به ندرت مردان جوان را مبتلا می‌کند. بنیاد سرطان پروستات گزارش می‌دهد که از هر ۱۰۰۰۰ مرد زیر ۴۰ سال در ایالات متحده تنها ۱ به این بیماری مبتلا می‌شود. این تعداد برای مردان بین ۴۰ تا ۵۹ سال به ۱ در ۳۸ می‌رسد و این میزان به ۱ در ۱۴ مرد بین ۶۰ تا ۶۹ سال می‌رسد. اکثر موارد در مردان بالای ۶۵ سال تشخیص داده می‌شود.
نژاد و قومیت
اگرچه دلایل آن به طور کامل شناخته نشده است، نژاد و قومیت از عوامل خطر سرطان پروستات هستند. به گفته جامعه سرطان آمریکا، در ایالات متحده، مردان آسیایی آمریکایی و لاتین تبار کمترین میزان ابتلا به سرطان پروستات را دارند. در مقابل، مردان آفریقایی آمریکایی بیشتر از مردان دیگر نژادها و قومیت‌ها به این بیماری مبتلا می‌شوند. همچنین احتمال بیشتری دارد که در مراحل بعدی تشخیص داده شوند و نتیجه ضعیفی داشته باشند. احتمال مرگ آن‌ها در اثر سرطان پروستات دو برابر مردان سفیدپوست است.
رژیم غذایی
رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز و محصولات لبنی پرچرب نیز ممکن است یک عامل خطر برای سرطان پروستات باشد، اگرچه تحقیقات محدودی وجود دارد. یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۰ به بررسی ۱۰۱ مورد سرطان پروستات پرداخت و ارتباط بین رژیم غذایی سرشار از گوشت و لبنیات پرچرب و سرطان پروستات را نشان داد، اما می‌توان گفت نیاز به مطالعات بیشتر دارد.
یک مطالعه جدیدتر در سال ۲۰۱۷ به رژیم غذایی ۵۲۵ مردی پرداخت که به تازگی سرطان پروستات تشخیص داده شده بود و ارتباطی بین مصرف شیر پرچرب و پیشرفت سرطان پیدا کرد. این مطالعه نشان می‌دهد که مصرف شیر پرچرب نیز ممکن است در ایجاد سرطان پروستات نقش داشته باشد.
به نظر می‌رسد مردانی که رژیم‌های غذایی سرشار از گوشت و لبنیات پرچرب دارند، میوه و سبزیجات کمتری مصرف می‌کنند. متخصصان نمی‌دانند که آیا سطوح بالای چربی حیوانی یا سطوح پایین میوه‌ها و سبزیجات بیشتر در عوامل خطر رژیم غذایی نقش دارند. در واقع عمچنان تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
موقعیت جغرافیایی
محل زندگی شما نیز می‌تواند بر خطر ابتلا به سرطان پروستات تأثیر بگذارد. در حالی که مردان آسیایی ساکن آمریکا نسبت به سایر نژادها کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند، مردان آسیایی ساکن آسیا حتی از این مقدار نیز کمتر به آن مبتلا می‌شوند. بر اساس گفته انجمن سرطان آمریکا، سرطان پروستات در آمریکای شمالی، کارائیب، شمال غربی اروپا و استرالیا بیشتر از آسیا، آفریقا، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی شایع است. عوامل محیطی و فرهنگی ممکن است نقش داشته باشند.
بنیاد سرطان پروستات اشاره می‌کند که در ایالات متحده، مردانی که در شمال عرض جغرافیایی ۴۰ درجه زندگی می‌کنند، نسبت به افرادی که در جنوب‌تر زندگی می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای مرگ ناشی از سرطان پروستات هستند. این اتفاق ممکن است با کاهش سطح نور خورشید و در نتیجه ویتامین D توضیح داده شود که مردان در آب و هوای شمالی دریافت می‌کنند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کمبود ویتامین D ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
عوامل خطر سرطان تهاجمی پروستات چیست؟
سرطان‌های تهاجمی پروستات ممکن است کمی متفاوت از انواع دیگر باشد و با رشد کندتری همراه است. عوامل خطر خاصی با ایجاد انواع تهاجمی‌تر این بیماری مرتبط است. برای مثال، خطر ابتلا به سرطان تهاجمی پروستات ممکن است بیشتر باشد اگر:
- سیگار می‌کشید و در معرض دود هستید.
- اضافه وزن دارید.
- سبک زندگی بی تحرک داشته باشید.
- مصرف سطوح بالای کلسیم را تجربه می‌کنید.
برخی از چیزهایی که زمانی به عنوان عوامل خطر سرطان پروستات در نظر گرفته می‌شدند، اکنون اعتقاد بر این است که هیچ ارتباطی با این بیماری ندارند.
- به نظر نمی‌رسد که فعالیت جنسی شما تاثیری بر شانس ابتلا به سرطان پروستات داشته باشد.
- به نظر نمی‌رسد انجام وازکتومی خطر شما را افزایش دهد.
- هیچ ارتباط شناخته شده‌ای بین مصرف الکل و سرطان پروستات وجود ندارد.
چگونه از ابتلا به سرطان پروستات جلوگیری کنیم؟
شما می‌توانید خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهید اگر موارد زیر را اجرا کنید:
- یک رژیم غذایی سالم پر از میوه‌ها و سبزیجات انتخاب کنید. از انواع میوه ها ، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید. میوه‌ها و سبزیجات حاوی بسیاری از ویتامین‌ها و مواد مغذی هستند که می‌توانند به سلامت شما کمک کنند. به عنوان مثال خواص خرمالو بسیار مفید است.
- اینکه می‌توانید از طریق رژیم غذایی از سرطان پروستات پیشگیری کنید، هنوز به طور قطعی ثابت نشده است. اما خوردن یک رژیم غذایی سالم با انواع میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند سلامت کلی شما را بهبود بخشد.
- غذاهای سالم را به جای مکمل‌ها انتخاب کنید. هیچ مطالعه‌ای نشان نداده است که مکمل‌ها در کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات نقش دارند. در عوض، غذاهای غنی از ویتامین‌ها همچون ویتامین E و مواد معدنی را انتخاب کنید تا بتوانید سطوح سالم ویتامین‌ها را در بدن خود حفظ کنید.
- بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. ورزش سلامت کلی شما را بهبود می‌بخشد، به حفظ وزن کمک می‌کند و خلق و خوی شما را بهبود می‌بخشد. سعی کنید بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. اگر تازه شروع به ورزش کرده اید، آهسته شروع کنید و هر روز به زمان بیشتری برای ورزش برسید.
- وزن خود را کنترل کنید. اگر وزن فعلی شما سالم است، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر روزهای هفته برای حفظ آن تلاش کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، ورزش بیشتری اضافه کنید و تعداد کالری‌هایی را کاهش دهید که در روز می‌خورید. از پزشک خود برای ایجاد یک برنامه جهت کاهش وزن سالم کمک بخواهید.
- در مورد افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات با پزشک خود صحبت کنید. اگر خطر ابتلا به سرطان پروستات در شما بسیار بالاست، ممکن است شما و پزشک‌تان داروها یا درمان‌های دیگری را برای کاهش این خطر در نظر بگیرید. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که مصرف مهارکننده‌های ۵-آلفا ردوکتاز، از جمله فیناستراید (Propecia، Proscar) و دوتاستراید (Avodart)، ممکن است خطر کلی ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. این داروها برای کنترل بزرگی غده پروستات و ریزش مو استفاده می‌شوند.
با این حال، برخی شواهد نشان می‌دهد که افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند ممکن است خطر ابتلا به نوع جدی‌تر سرطان پروستات (سرطان پروستات درجه بالا) را افزایش دهند. اگر در مورد خطر ابتلا به سرطان پروستات نگران هستید، با پزشک متخصص مشورت کنید.
فرد مبتلا به سرطان پروستات چند سال عمر می کند؟
اگرچه برخی از موارد سرطان پروستات تهاجمی هستند اما بیشتر آن‌ها اینطور نیستند. اکثر مردانی که با این بیماری تشخیص داده می‌شوند، می‌توانند چشم‌انداز خوب و سال‌های طولانی زندگی را در انتظار خود داشته باشند. هرچه سرطان شما زودتر تشخیص داده شود، چشم‌انداز شما بهتر است. تشخیص و درمان زودهنگام سرطان پروستات می‌تواند شانس شما را برای یافتن درمان درمانی افزایش دهد. حتی مردانی که در مراحل بعدی تشخیص داده می‌شوند، می‌توانند از درمان سود زیادی ببرند. این مزایا شامل کاهش یا از بین بردن علائم، کند کردن رشد بیشتر سرطان و افزایش طول عمر برای چندین سال است.
موسسه خیریه مهرسهیلا همواره تلاش می‌کند با افزایش آگاهی قدم بلندی برای هموطنان عزیز بردارد و در کنار آن هر فرد می‌تواند به وسیله‌های مختلفی همچون قلک خیریه، سفارش استند تسلیت و پرداخت آنلاین کمک خیریه به بیماران مبتلا به سرطان کمک کند.