راهنمای غربالگری سرطان پستان

طرح سه شنبه های خودمراقبتی

مقدمه:

طبق اسناد سازمان جهانی بهداشت، از ۴۰ درصد سرطان ها می توان پیشگیری کرد و مواردی هم که قابل پیشگیری نیستند با خودمراقبتی، امید به اثربخشی روش های تشخیصی و درمانی، مراجعه به موقع و زودهنگام می توان آن ها را به آسانی تشخیص داد به طوری که نیمی از سرطان ها قابل درمان خواهند بود.

بسیاری از عوامل محیطی و از همه مهم تر استعداد ژنتیکی در ایجاد سرطان نقش دارند اما می توان با خودمراقبتی و رعایت اصول پیشگیری به تشخیص زودهنگام سرطان اقدام نمود و احتمال بروز سرطان را کاهش داد یا بروز آن را به تعویق انداخت. (منبع: فصلنامه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز، سال سوم، ۱۳۹۳)

سرطان پستان شايع ترين نوع سرطان و دومين علت عمده مرگ ناشي از سرطان در بين زنان است. شناسايي سرطان پستان در مراحل اوليه سبب درمان تقريبا کامل آن مي شود. غربالگري سرطان پستان شامل خودآزمايي پستان، معاينه باليني پستان و ماموگرافي است.

موسسه خیریه مهر سهیلا در راستای رسالت خود “آموزش، پیشگیری و درمان”  اقدام به برگزاری سه شنبه های خود مراقبتی در سطح استان البرز نموده است. این طرح با توجه به افزایش سرطان های شایع “سرطان پستان،سرطان روده بزرگ، سرطان پروستات”  در جهت آگاهی رسانی و اقدامات پیشگیرانه و به موقع برگزار می گردد.

هدف:

• آموزش، پیشگیری و درمان
• پیش آگاهی از سرطان های شایع در جهت کاهش هزینه درمان و بیماری
• معرفی فعالیت های موسسه خیریه مهر سهیلا
• جلب مشارکت های مردمی

ضرورت طرح:

سرطان یکی از بیماری‌های شایع و در حال گسترش می‌باشد. به‌طوری که آمارها نشان می‌دهد در منطقه مدیترانه شرقی و ایران، میزان بروز آن در حال افزایش است. لذا با توجه به افزایش تعداد بیماران سرطانی و ماهیت تهدید کنندگی آن و مشکلاتی که برای بیماران و خانواده‌ها ایجاد می‌نماید، لزوم آموزش و پیشگیری بیش از پیش احساس می گردد.

مراحل اجرای طرح:

برنامه پیشگیری، تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان پستان

گام اول (برگزاری کارگاه آموزشی  )

تمامی افراد شرکت کننده توسط کارشناس (ماما) جهت خودآزمایی تست سرطان آموزش داده خواهد شد.

گام دوم (شرح حال  )

در این سطح از افراد با تکمیل فرم های غربالگری اطلاعاتی نظیر سابقه فردی یا خانوادگی اطلاعات جمع آوری می گردد

گام سوم(معاینه)

در این سطح از افراد توسط ماما و متخصص معاینه بعمل می آید و اطلاعات لازم در فرم مخصوص تکمیل می گردد.

گام چهارم (تشخیص و تصمیم)

در صورتی که پاسخ هر کدام از سطوح شرح حال و معاینه مثبت باشد پرونده پیشگیری برای افراد تشکیل می گردد و جهت بررسی بیشتر با افراد هماهنگ و برای هر کدام پرونده پیشگیری تشکیل می گردد.

در صورت ابتلا افراد متقاضی به بیماری سرطان ، بیمار تحت پوشش و حمایت موسسه مهر سهیلا قرار می گیرد و می تواند از امکانات مشاوره ای، آموزشی و کمک هزینه های درمانی برخوردار گردد.

در صورت که پاسخ هر کدام از سطوح شرح حال و معاینه منفی باشد در افراد 30 تا 40 سال برای 2 سال بعد و در افراد بالای 40 سال برای سال بعد یاد آوری ویزیت می گردد.

این طرح توسط متخصصان و پزشکان صورت میگیرد

یک فرم پیشگیری پیشنهادی برای آن طراحی شده است تا عزیزانی که در این غربالگری شرکت می کنند به دقت تمام موارد مربوطه در آن ثبت گردد و اگر نیاز به پیگیری وجود داشت اطلاعات مورد نیاز در دسترس پزشک معالج فرد قرار گیرد.

از دیگر موارد دیده شده در این طرح می توان به موضوعات زیر اشاره کرد:

تولید محتوای آموزشی قابل پیش بینی

• تولید مقالات علمی
• معرفی کتاب و کتاب خوانی
• تولید فیلم های آموزشی
• تولید برشور، پوستر و بنرهای آموزشی
• تولید پیام های آموزشی

موارد قابل اجرا در طرح

• برگزاری همایش و سمینار
• برگزاری کارگاههای پیش آگاهی سرطان همراه با آموزش تست خودآزمایی سرطان پستان ویژه بانوان
• معاینه و تشخیص تحت نظر کارشناس مامایی بهداشت استان البرز
• تشکیل پرونده پیشگیری در موسسه خیریه مهر سهیلا

نحوه ثبت نام در طرح های غربالگری

• ثبت نام از طریق تلفن های تماس موسسه خیریه مهر سهیلا
• ارتباط از طریق کانالهای ارتباطی فضای مجازی از قبیل سایت، اینساگرام، واتساپ و تلگرام
• نام نویسی از طریق ثبت نام در برنامه های موسسه از قبیل سمینار، همایش، کارگاه های آموزشی و …

ثبت نام ها به دو روش فردی و سازمانی انجام می گیرد

• ثبت نام فردی

افراد از طریق کانالهای ارتباطی و تماس با موسسه جهت شرکت در طرح ثبت نام می نمایند و در ادامه برای متقاضیان براساس اولویت ثبت نام و هماهنگی بیشتر، جهت آموزش و معاینه در روزهای سه شنبه هر هفته برنامه ریزی می گردد

• ثبت نام سازمانی

ثبت نام به صورت گروهی توسط سازمان های و ارگانهای متقاضی

گروه هدف

آموزش پیش آگاهی از سرطان های شایع در کنار سرطان های نو ظهور می تواند در کاهش هزینه های درمان و بیماری موثر باشد. لذا با توجه به خدمت آموزش و پیشگیری موسسه خیریه مهر سهیلا این طرح برای آموزش عموم مردم پیش بینی شده است.

همکاری با موسسات همکار

تشکل های غیر دولتی بعنوان بازوان حمایتی در دولتها می توانند در بهزیستی افراد نقش موثر و بسزایی ایفا نمایند. NGO ها و تشکل های غیر دولتی علاوه بر کمک های مالی می توانند در حوزه مددکاری و آموزش افراد ایفای نقش نمایند.

همکاری با نهادها، سازمان ها و ارگان های دولتی و سایر

بی شک آسیب های اجتماعی و روانی سرمنشاء بسیار از بیماری هاست. مشارکت در طرح خود مراقبتی می تواند در کاهش آسیب های اجتماعی و در نهایت کاهش هزینه های درمان و بیماری موثر باشد

موسسات خیریه و تشکل های غیر دولتی با مجوز رسمی از سازمان های دولتی از جمله وزارت کشور، پلیس امنیت، بهزیستی، کمیته امداد و سایر ارگانها متولی در کاهش آسیب های اجتماعی شهرداری، محیط زیست، هلال احمر می توانند در این طرح مشارکت نمایند.

نمونه فرم غربالگری اولیه به شرح ذیل می باشد.

«غربالگـــری ،آشتی با فـــرهنگ پـــیشگیری»

• غربالگری یعنی جست و جوی سرطان پیش از ظهور علائم بیماری در فرد. این روند به تشخیص زود هنگام سرطان کمک می­کند. هنگامی که بافت غیرعادی یا سرطان در مراحل اولیه را تشخیص دهند درمان آن راحت­تر است. گاهی علائم زمانی ظاهر می­شوند که انتشار سرطان در بدن آغاز شده است.

تعریف خود مراقبتی

خودمراقبتی یعنی مراقبت از خود، یعنی اینکه ما برای حفظ سلامت و شادابی خود، کارهای روزمره کوچکی انجام دهیم تا زندگی بهتر و سالم تری داشته باشیم . خودمراقبتی شامل اقداماتی است آموختنی ، آگاهانه و هدفمند که هر فردی برای خود، خانواده و دیگران انجام می دهد تا سالم بماند، از سلامت جسمی و روانی خود حفاظت کند، نیازهای اجتماعی خود را برآورده سازد، از بیماری ها یا حوادث پیشگیری کند، از ناخوشی ها و بیماری های مزمن مراقبت کند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند. خود مراقبتی به وضوح موجب افزایش کارآیی و مهارت های فردی ما می شود.

خود مراقبتی شامل تصمیمات و اقداماتی است در جهت سلامت،پیشگیری از خطرات و آسیب های اجتماعی و توانایی رفع نیازهای جسمی و روانی و اجتماعی خود. که در ادامه به بررسی ابعاد مختلف آن بر جسم و روان و بهزیستی افراد می پردازیم. خودمراقبتی به 5 بخش جسمی، روانی، عاطفی، معنوی و اجتماعی تقسیم می گردد.

۱-خودمراقبتی جسمی

• خوردن منظم غذای سالم : صبحانه ، ناهار ، شام و میان وعده های سالم ، مصرف ۵ وعده میوه و سبزی در روز
• انجام ورزش روزانه : پیاده روی ، دویدن ، شنا ، ورزش های رزمی و…
• انجام معاینات پزشکی ادواری و منظم پیشگیرانه
• دریافت خدمات و مراقبت های پزشکی مورد نیاز
• استراحت کافی هنگام بیماری
• انجام فعالیت های جسمی منظم
• داشتن خواب و استراحت کافی
• رعایت پوشش مناسب و بر اساس فصول سال
• رفتن به تعطیلات
• اجتناب از وسایل ، لوازم و رفتارهای پر خطر

۲- خودمراقبتی روانی

• احساس ارزش ، خوشبینی و امید
• احساس اعتماد به نفس کافی
• اختصاص وقت و زمان روزانه برای تفکر و تأمل
• انجام اقدامات لازم برای کاهش تنش و استرس
• توجه به تجارب، آرزوها ، افکار و احساسات خود
• اختصاص زمان مناسب برای رفتن به دامن طبیعت
• مراجعه به روان پزشک یا روان شناس در صورت بروز مشکل یا ناراحتی روانی

۳-خودمراقبتی عاطفی

• عامل مهربانانه با خود و دیگران
• افتخار به خود
• گریه کردن درمواقعی که لازم است
• جستجوی چیزهایی برای خندیدن
• بیان خشم خود به روشی سازنده
• اختصاص وقت برای بودن در کناروالدین و برادر و خواهر
• مطالعه کتابهایی که دوست شان داریم

۴-خودمراقبتی معنوی

• اختصاص زمان روزانه برای عبادت و نیایش
• تلاوت و شنیدن آیات قرآن
• انجام کارهای خیر
• کمک به نیازمندان
• شکرگزاری نعمت های الهی
• شرکت در مراسم و مناسک دینی و مذهبی

۵-خودمراقبتی اجتماعی

• برقراری ارتباط با خانواده و حضور در کنار افراد مورد علاقه
• معاشرت با دوستان /همکاران
• خوردن ناهار یا میان وعده روزانه با دوستان/همکاران
• گفتگوی روزانه با دوستان/همکاران
• اختصاص وقت کافی برای انجام کامل امور محوله خانواده/همکاران
• تعیین حد و مرز خود با دوستان /همکاران
• عضویت در تشکل هایگروهی
• خلاقیت و انگیزه در محیط کار