روزه گرفتن و نخوردن غذا برای ساعات طولانی دغدغه بسیاری از خانواده‌ها و افراد مبتلا به بیماری سرطان در ماه مبارک رمضان است که آیا آسیبی وارد می‌کند یا خیر. مطالعات اخیر بر تاثیر مثبت روزه بر بیماری‌های خاص مانند سرطان تمرکز ویژه‌ای کرده‌اند. در چند سال گذشته، مطالعات زیادی منتشر شده است که نشان می‌دهد روزه‌داری می‌تواند عوامل خطر ابتلا را کاهش دهد و علائم بیماری‌های جدی از جمله سرطان را معکوس کند.
همچنین ممکن است شنیده باشید که روزه گرفتن خطر سرطان را کاهش می‌دهد یا تواناییتان را برای مبارزه بهبود می‌بخشد. در این مطلب به این سوال می‌پردازیم که آیا تغییرات مربوط به روزه در متابولیسم،چه با آسیب رساندن به سلول‌های سرطانی یا افزایش اثربخشی داروهای ضد سرطان، واقعاً می‌تواند تفاوتی ایجاد کند؟
نتایج مطالعه‌ای نشان می‌دهد که روزه‌داری برای افراد مبتلا به سرطان بی‌خطر و امکان‌پذیر است و می‌تواند اثربخشی راه‌های درمانی سرطان مانند شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی و درمان هورمونی را نیز افزایش دهد.
شواهد جدید حاکی از آن است که روزه می‌تواند با ایجاد شرایطی که سازگاری، بقا و رشد سلول‌های سرطانی را محدود می‌کند، نقش کلیدی در درمان سرطان داشته باشد. روزه داری علاوه بر اینکه می‌تواند اثربخشی راه‌های درمان سرطان را افزایش دهد، عوارض جانبی راه‌های درمان مانند پرتودرمانی را نیز محدود می‌کند. با این حال، درحال حاضر یک مدل مکانیکی یکپارچه برای درک دقیق تاثیر و تاثر این دو سیستم پیچیده را نداریم که توانایی ما برای درک، پیشگیری و درمان سرطان با استفاده از روزه را محدود می‌کند. در ادامه، یافته‌های اخیر با محوریت انکولوژی و متابولیسم ناشتا را با تأکید بر مطالعات بالینی انسان در مورد روزه‌داری مرور می‌کنیم.
دانشمندان تاثیر مثبت روزه را مرتبط با کاهش کالری دریافتی روزانه می‌دانند که به کاهش خطر سرطان و بهبود اثربخشی درمان در حمله به سلول‌های سرطانی کمک می‌کند.
به طور کلی پیشنهاد پزشکان این است که روزه‌داری با یک رویکرد درمانی برای ارتقای کیفیت بقا، اثربخشی درمان و کاهش عوارض جانبی در بیماران ترکیب شود. اما مبتلایان به سرطانی که قصد دارند روزه بگیرند باید ابتدا با متخصص سرطان یا تیم مراقبتی خود مشورت کنند. چرا که علیرغم تاثیرات مثبت ذکر شده، روزه گرفتن ممکن است برای افراد دارای سوءتغذیه یا مبتلایان به کاشکسی سرطانی که منجر به از دست دادن مداوم توده عضلانی اسکلتی می‌شود یا برای افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مناسب نباشد.
روزه گرفتن، سطح گلوکز خون را کاهش می‌دهد و بدین واسطه رشد سرطان را سخت تر می‌کند. چرا که سلول‌های سرطانی از گلوکز تغذیه می‌کنند و آن را در سطحی بسیار بالاتر از سلول‌های طبیعی مصرف می‌کنند. در طول روزه‌داری، یکی از راه‌هایی که سلول‌ها برای حفظ انرژی تلاش می‌کنند، نازک‌تر کردن غشای سلولی برای متابولیسم انسولین است. این فرآیند باعث بهبود توانایی انسولین در حذف گلوکز از خون می‌شود. در نهایت کاهش گلوکز موجود در سلول‌های سرطانی می‌تواند مانع رشد سرطان شود.
به طور کلی روزه داری متناوب، به جای روزه کامل، برای بیماران مبتلا به سرطان مناسب تر است. همچنین باید مراقب باشید در روزهای غیر روزه‌داری زیاده روی نکنید، زیرا کالری اضافی ممکن است برخی از فواید روزه‌داری متناوب را خنثی کند.
مطالعات جدید روی حیوانات و چند آزمایش اولیه انسانی کاهش خطر ابتلا به سرطان یا کاهش نرخ رشد سرطان را نشان داده است. این مطالعات نشان می‌دهد که این تاثیر مثبت به دلیل موارد زیر است:
- کاهش تولید گلوکز خون
- تحریک سلول‌های بنیادی برای بازسازی سیستم ایمنی
- ایجاد تعادل در تغذیه
- افزایش تولید سلول‌های کشنده و مبارزه کننده با تومور
در یک مطالعه معتبر با محوریت تغذیه با محدودیت زمانی 9 تا 12 ساعته، نشان داده شد که روزه داری، پیشرفت چاقی و دیابت نوع 2 را در موش‌ها معکوس می‌کند. همانطور که می‌دانید چاقی یک عامل خطر عمده برای سرطان است که روزه داری با کاهش کالری دریافتی برای درمان و پیشگیری از سرطان امری مثبت تلقی می‌شود.
مطالعه دوم بر روی موش‌ها نشان داد که روزه‌داری به‌صورت دوماهه، بروز سرطان را کاهش می‌دهد. نتایج در آزمایشی توسط همان دانشمندان با 19 انسان نیز مشابه بود و نتیجه، جلوگیری از رشد عوامل خطر سرطان را نشان داد.
در مطالعه دیگری، تحقیقات نشان داد که ترکیبی از روزه داری و شیمی درمانی پیشرفت سرطان سینه و سرطان پوست را کند می‌کند. به عبارت دیگر، روش‌های درمانی ترکیبی باعث می‌شوند بدن سطوح بالاتری از سلول‌های پیش ساز لنفوئیدی (CLPs) و لنفوسیت‌های نفوذکننده تومور تولید کند. CLPها، گلبول‌های سفید خونی هستند که به داخل تومور نفوذ می‌کنند و در از بین بردن تومورها شناخته شده‌اند.
مطالعات پیش بالینی نشان می‌دهد که روزه‌داری از جوندگان در برابر اثرات سمی شیمی‌درمانی محافظت می‌کند، در حالی که به طور همزمان اثربخشی انواع عوامل شیمی‌درمانی را در بسیاری از تومور‌های بدخیم افزایش می‌دهد، به عنوان مثال: سرطان سینه، ملانوم، نوروبلاستوما، سرطان پانکراس و سرطان کولورکتال.
تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که سطح سلول‌های ایمنی نفوذ کننده در تومور پس از روزه داری بالاتر بود. همچنین تغییراتی در ژن‌های ایمنی فعال وجود دارد که نشان می‌دهد سیستم ایمنی شروع به تشخیص سرطان به عنوان چیزی که باید به آن حمله کند، شده است.
در نتیجه شواهد جدید حاکی از آن است که روزه می‌تواند با ایجاد شرایطی که سازگاری، بقا و رشد سلول‌های سرطانی را محدود می‌کند، نقش کلیدی در درمان سرطان داشته باشد. همچنین روزه داری می تواند اثربخشی درمان‌های سرطان را افزایش دهد و عوارض جانبی را محدود کند.