سرطان ریه چیست؟ علت‌ها، راه‌های پیشگیری و هر آنچه باید بدانید

هر نفس، نعمتی است که اغلب آن را بدیهی می‌شماریم، تا زمانی که نفس کشیدن به چالشی جدی تبدیل شود. سرطان ریه، بی‌صدا اما قدرتمند، می‌تواند این تصویر ساده را تغییر دهد.

ما اینجا هستیم تا پرده از چهره‌ی این بیماری برداریم، راه‌های پیشگیری و مقابله با آن را بشناسیم و باور کنیم که آگاهی، قوی‌ترین سلاح ماست.

پادکست سرطان ریه

سرطان ریه چیست و چگونه شکل می‌گیرد؟

سرطان ریه (سرطان ریه به لاتین Lung Cancer) بیماری است که در اثر تقسیم سلولی کنترل نشده در ریه‌های شما ایجاد می‌شود.

سلول‌های شما به عنوان بخشی از عملکرد طبیعی خود، تقسیم می‌شوند و کپی‌های بیشتری از خود می‌سازند. اما گاهی اوقات، این سلول‌ها دچار تغییرات جهشی می‌شوند.

برخلاف سلول‌های طبیعی، سلول‌های آسیب دیده به طور غیر قابل کنترل رشد می‌کنند و توموری تشکیل می‌دهند که بافت سالم ریه را در اطراف خود از بین می‌برد.

ساختار و عملکرد طبیعی ریه‌ها چگونه است؟

ریه‌ها دو اندام اسفنجی درون قفسه سینه هستند که وظیفه اصلی آن‌ها تأمین اکسیژن برای بدن و دفع دی‌اکسید کربن است. ریه راست از سه بخش (لوب) و ریه چپ از دو لوب تشکیل شده است؛ چرا که قلب در سمت چپ فضای بیشتری اشغال کرده است.

ریه‌ها بخشی از سیستم تنفسی ما هستند هستند.

هنگام دم، هوا از طریق بینی یا دهان وارد بدن می‌شود و از نای (لوله تنفسی) عبور کرده و به ریه‌ها می‌رسد. درون ریه‌ها، نای به شاخه‌هایی به نام نایژه تقسیم می‌شود که این شاخه‌ها به لوله‌های کوچکتری به نام برونشیول منشعب می‌شوند. در انتهای برونشیول‌ها کیسه‌های هوایی کوچکی به نام آلوئول قرار دارند. در آلوئول‌ها، اکسیژن از هوا وارد جریان خون شده و دی‌اکسید کربن از خون خارج می‌شود.

ریه‌ها توسط یک لایه نازک به نام پلور پوشیده شده‌اند که از آن‌ها محافظت می‌کند و حرکت آسان ریه‌ها هنگام تنفس را ممکن می‌سازد. همچنین در زیر ریه‌ها، عضله‌ای به نام دیافراگم قرار دارد که با حرکت منظم خود، به ورود و خروج هوا از ریه‌ها کمک می‌کند.

علت ایجاد سرطان ریه چیست؟

هر کسی می‌تواند به سرطان ریه مبتلا شود.

سرطان ریه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های ریه جهش پیدا کنند. عوامل مختلفی می‌توانند باعث این جهش شوند. خصوصا زمانی که افراد مواد خطرناک و سمی را استنشاق کنند.

سیگار کشیدن علت اصلی سرطان ریه است که حدود ۹۰ درصد از موارد سرطان ریه را شامل می‌شود. علاوه بر این افرادی که سیگار می‌کشند تنها افرادی نیستند که تحت تأثیر دود سیگار قرار می‌گیرند. استنشاق دود سیگار دیگران شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه یا سایر بیماری‌ها قرار می‌دهد.

البته که همه افرادی که به سرطان ریه مبتلا می‌شوند، سیگار نمی‌کشند.

کنسر ریه در افرادی که سیگار نمی‌کشند می‌تواند ناشی از قرار گرفتن در معرض رادون، دود سیگار، آلودگی هوا یا سایر عوامل از جمله سابقه خانوادگی و عفونت HIV باشد.

عوامل خطر سرطان ریه در جدول

آیا می‌توان از سرطان ریه پیشگیری کرد؟

بله شما می‌توانید با تغییر عوامل خطری که می‌توانید کنترل کنید، از ابتلا به سرطان ریه جلوگیری کنید.

پیشگیری از سرطان ریه شامل دو بخش اصلی است: پیشگیری اولیه و پیشگیری ثانویه.

در پیشگیری اولیه، هدف این است که از بروز سرطان جلوگیری کنیم. این کار با کاهش عوامل خطر و ترویج سبک زندگی سالم انجام می‌شود. برای مثال، ترک سیگار، ایجاد محیط‌های بدون دود، اجرای قوانین سختگیرانه علیه مصرف دخانیات، کنترل خطرات شغلی و کاهش آلودگی هوا از اقدامات مهم در این زمینه هستند.

پیشگیری ثانویه مربوط به شناسایی زودهنگام سرطان ریه است؛ یعنی قبل از اینکه علائم بیماری ظاهر شود. این کار معمولاً از طریق روش‌های غربالگری انجام می‌شود و مخصوص افرادی است که در معرض خطر بیشتری قرار دارند. اصلی‌ترین روش غربالگری سرطان ریه، انجام سی‌تی اسکن با دوز پایین (LDCT) است.

پیشگیری از سرطان ریه با سبک زندگی سالم

داشتن یک رژیم غذایی سالم که شامل انواع میوه‌ها و سبزیجات باشد، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه کمک کند. بهتر است ویتامین‌ها و مواد مغذی را از غذاهای طبیعی دریافت کنید، نه از مکمل‌ها.

اگر هنوز ورزش را در برنامه روزانه خود قرار نداده‌اید، نگران نباشید؛ می‌توانید به آرامی شروع کنید و سعی کنید بیشتر روزهای هفته فعالیت بدنی داشته باشید.

آیا می‌توان تست سرطان ریه را در منزل انجام داد؟

در حال حاضر، امکان انجام تست‌های تشخیصی قطعی برای سرطان ریه در منزل وجود ندارد. تشخیص این بیماری به تجهیزات پیشرفته پزشکی و تفسیر تخصصی نیاز دارد.

رایج‌ترین روش برای غربالگری سرطان ریه، سی‌تی‌اسکن با دوز پایین (LDCT) است که تنها در مراکز درمانی معتبر انجام می‌شود.

در منزل، اپلیکیشن‌های پایش سلامت تنفسی در دسترس هستند، اما این ابزارها قابلیت تشخیص یا رد سرطان ریه را ندارند و نمی‌توانند جایگزین مراجعه به پزشک باشند.

علائم اولیه سرطان ریه از سرفه تا خلط خونی

علائم سرطان ریه در مردان، زنان و جوانان از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بسیاری از افراد تا زمانی که بیماری پیشرفته نشود، علائمی ندارند، اما برخی افراد در مراحل اولیه علائم دارند.

از علائم و نشانه‌های اولیه سرطان ریه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

سرفه‌ای که پس از ۳ هفته از بین نمی‌رود

سرفه طولانی مدت که بدتر می‌شود

عفونت‌های قفسه سینه که مرتباً عود می‌کنند

سرفه خونی، حتی به مقدار کم

درد یا ناراحتی هنگام تنفس یا سرفه

تنگی نفس مداوم

خستگی مداوم یا کمبود انرژی

گرفتگی صدا

از دست دادن اشتها یا کاهش وزن بدون دلیل

علائم کمتر شایع سرطان ریه عبارتند از:

تغییر در ظاهر انگشتان، مانند خمیده‌تر شدن یا بزرگتر شدن انتهای آنها

مشکل در بلع یا درد هنگام بلع

خس خس سینه

تورم صورت یا گردن

درد مداوم قفسه سینه یا شانه

علائم سرطان ریه بدخیم چیست؟

علائم و نشانه‌هایی که هنگام گسترش سرطان ریه به سایر قسمت‌های بدن رخ می‌دهند ممکن است شامل موارد زیر باشند:

درد استخوان

ضعف یا بی‌حسی دست یا پا

سردرد، سرگیجه یا تشنج

مشکلات تعادل یا راه رفتن ناپایدار

زرد شدن رنگ پوست و چشم‌ها

تورم غدد لنفاوی در گردن یا شانه

سرطان ریه در کودکان و نوجوانان: نادر اما ممکن

سرطان ریه در کودکان و نوجوانان بسیار نادر است و پیش‌آگهی ضعیفی دارد. بیشتر تومورهای ریوی در این سنین خوش‌خیم‌اند، اما در برخی موارد می‌توانند خطرناک باشند.

عواملی مانند ژنتیک، قرار گرفتن در معرض دود سیگار و آلودگی هوا می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند.

آدنوکارسینوما شایع‌ترین نوع کارسینوم برونکوژنیک در کودکان و نوجوانان است.

خلط خونی و خون‌ بالا آوردن در سرطان ریه

سرفه خونی، که به آن هموپتزی نیز گفته می‌شود، ممکن است نگران‌کننده باشد، اما یکی از علائم شایع سرطان ریه است.

این علامت معمولا با خس ‌خس سینه، تولید بیش از حد خلط، سرفه‌های طولانی و درد قفسه سینه که با خندیدن، سرفه یا نفس عمیق بدتر می‌شود، همراه است.

تحقیقات نشان می‌دهند که حدود ۲۰ درصد از افرادی که به سرطان ریه مبتلا هستند، در برخی از مراحل بیماری‌شان دچار سرفه خونی می‌شوند. در برخی افراد، این علامت ممکن است اولین نشانه سرطان ریه باشد.

نکته مهم این است که سرفه خونی همیشه به معنای سرطان ریه نیست. این مشکل ممکن است به دلیل بیماری‌های دیگری مانند عفونت یا بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) باشد. اما اگر به طور ناگهانی سرفه خونی کردید، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید.

آیا سرفه خشک می‌تواند نشانه‌ای از سرطان ریه باشد؟

سرفه خشک یکی از علائم شایع سرطان ریه است که معمولاً در مراحل اولیه بیماری دیده نمی‌شود و بیشتر در مراحل پیشرفته‌تر خود را نشان می‌دهد.

این نوع سرفه به دلیل تحریک مجاری تنفسی توسط تومورهای ریه ایجاد می‌شود که می‌توانند باعث التهاب و حساسیت در بافت‌های ریه شوند.

با توجه به اینکه سرفه خشک ممکن است به دلایل مختلفی مانند آلرژی، عفونت‌های ویروسی یا بیماری‌های ریوی مزمن هم بروز کند، در صورتی که سرفه خشک به مدت طولانی ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگر همراه بود، ضروری است که به پزشک مراجعه کرده و از نظر سرطان ریه یا سایر مشکلات تنفسی بررسی شوید.

لکه سفید در ریه نشانه چیست؟

لکه‌های روی ریه معمولاً به ندول‌های ریوی اشاره دارند. این توده‌های کوچک و گرد، در اسکن‌های تصویری به شکل لکه‌های سفید ظاهر می‌شوند و معمولاً قطرشان کمتر از ۳ سانتی‌متر است.

اگر پزشک شما در تصویرهای قفسه سینه یا سی‌تی‌اسکن، ندول ریوی را مشاهده کند، نگران نباشید. ندول‌های ریوی بسیار شایع بوده و بیشتر آنها خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند.

این ندول‌ها در نیمی از سی‌تی‌اسکن‌های ریه پیدا می‌شوند. زمانی که یک ندول ریوی سرطانی باشد، معمولاً بزرگتر از ۳ سانتی‌متر است یا ویژگی‌هایی مانند شکل نامنظم دارد.

چند نوع سرطان ریه وجود دارد؟

سرطان‌های مختلفی می‌توانند ریه‌ها را درگیر کنند، اما وقتی از “سرطان ریه” صحبت می‌کنیم، معمولاً منظور دو نوع اصلی است: سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) و سرطان ریه سلول کوچک (SCLC).

سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC)

این نوع، شایع‌ترین شکل سرطان ریه است و حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد موارد را شامل می‌شود. NSCLC خودش چند زیر گروه دارد:

آدنوکارسینوم:

آدنوکارسینوم شایع‌ترین نوع که در سلول‌های تولیدکننده مخاط ریه شکل می‌گیرد. هم در افراد سیگاری و هم در غیرسیگاری‌ها دیده می‌شود و در زنان و افراد جوان‌تر شیوع بیشتری دارد.

کارسینوم سلول سنگفرشی:

این نوع در سلول‌های پوشاننده مجاری هوایی اصلی ایجاد می‌شود و معمولاً با سابقه سیگار کشیدن ارتباط دارد.

کارسینوم سلول بزرگ:

کارسینوم سلول بزرگ می‌تواند در هر نقطه‌ای از ریه ظاهر شود و رشد سریعی دارد که درمان را دشوارتر می‌کند. نوعی از آن به نام LCNEC شباهت زیادی به سرطان ریه سلول کوچک دارد.

سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)

سرطان ریه سلول کوچک حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از سرطان‌های ریه را تشکیل می‌دهد. SCLC رشد سریع‌تری نسبت به NSCLC دارد و معمولاً هنگام تشخیص، به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است.

هر چند سرطان ریه سلول کوچک به شیمی‌درمانی و پرتودرمانی خوب پاسخ می‌دهد، اما متأسفانه در بسیاری از بیماران دوباره عود می‌کند.

انواع دیگر سرطان در ریه‌ها

علاوه بر این دو نوع اصلی، گاهی سرطان‌هایی مثل سرطان لنفوم ریه، سارکوم‌ها یا مزوتلیومای پلور هم در ریه‌ها ایجاد می‌شوند. البته این سرطان‌ها درمان متفاوتی دارند و به طور خاص به عنوان سرطان ریه شناخته نمی‌شوند.

سرطان ریه خوش‌خیم با بدخیم چه تفاوتی دارد؟

تومورهای خوش‌خیم ریه غیرسرطانی هستند و گسترش نمی‌یابند، در حالی که تومورهای بدخیم (سرطانی) ریه می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند. تومورهای خوش‌خیم معمولاً رشد آهسته‌ای دارند و اغلب نیازی به درمان ندارند، در حالی که تومورهای بدخیم می‌توانند به سرعت رشد کنند و برای جلوگیری از گسترش نیاز به درمان دارند.

تفاوت برونشیت با سرطان ریه چیست؟

برونشیت و سرطان ریه، هر دو بیماری‌های تنفسی هستند اما کاملاً با هم فرق دارند. حتی اگر برخی علائمشان مثل سرفه یا تنگی نفس شبیه هم باشد.

برونشیت معمولاً یک عفونت ویروسی یا گاهی باکتریایی است که باعث التهاب لوله‌های تنفسی (برونش‌ها) می‌شود. در بیشتر موارد، برونشیت مشکل جدی ایجاد نمی‌کند، اما اگر مزمن شود، نیاز به درمان و پیگیری دارد تا از بروز عوارض جلوگیری شود.

در مقابل، سرطان ریه یک بیماری خطرناک است که در آن سلول‌های غیرطبیعی در ریه رشد کرده و می‌توانند به سایر بخش‌های بدن گسترش یابند. این بیماری اغلب زمانی تشخیص داده می‌شود که به مراحل پیشرفته رسیده است، به همین دلیل تشخیص زودهنگام نقش حیاتی دارد.

مراحل سرطان ریه: از مرحله 1 تا متاستاز

سرطان‌ها معمولاً بر اساس سه عامل مرحله‌بندی می‌شوند: اندازه تومور اولیه، میزان نفوذ آن به بافت‌های اطراف و این‌ که آیا به غدد لنفاوی یا اندام‌های دیگر گسترش یافته‌اند یا خیر. برای هر نوع سرطان، دستورالعمل‌های خاصی جهت تعیین مرحله بیماری وجود دارد.

گرید ‌بندی سرطان ریه غیر سلول کوچک

در سرطان ریه، مرحله بیماری می‌تواند ترکیبی از اندازه تومور و میزان گسترش آن باشد. گاهی توموری کوچک‌تر ممکن است در مرحله پیشرفته‌تری نسبت به توموری بزرگ‌تر قرار گیرد. به‌طور کلی، مراحل این نوع سرطان به شکل زیر تعریف می‌شوند:

مرحله ۰ (درجا):

سلول‌های سرطانی تنها در سطح داخلی ریه یا برونش دیده می‌شوند و هنوز به عمق بافت‌ها یا سایر بخش‌های ریه نفوذ نکرده‌اند. این مرحله پیش‌سرطانی و محدود به محل اولیه بیماری است.

مرحله I:

سرطان تنها در یک بخش از ریه قرار دارد و به خارج از آن گسترش نیافته است.

مرحله II:

تومور بزرگ‌تر شده یا به غدد لنفاوی داخل همان ریه سرایت کرده، یا چند تومور در همان لوب دیده می‌شود.

مرحله III:

گسترش بیشتر به غدد لنفاوی مجاور یا ساختارهای اطراف، یا وجود تومورها در لوب دیگری از همان ریه.

مرحله IV:

سرطان به ریه مقابل، مایع اطراف ریه یا قلب، یا اندام‌های دوردست (مانند استخوان‌ها، کبد یا مغز) متاستاز کرده است. این مرحله پیشرفته‌ترین نوع سرطان ریه محسوب می‌شود.

مرحله‌ بندی سرطان ریه سلول کوچک

سرطان ریه سلول کوچک به دلیل رشد و گسترش سریع، به‌طور ساده‌تری به دو مرحله اصلی تقسیم می‌شود:

مرحله محدود:

سرطان فقط در یک ریه باقی مانده و ممکن است به ناحیه بین دو ریه یا غدد لنفاوی بالای ترقوه محدود شده باشد. در این مرحله، درمان‌های موضعی مانند پرتودرمانی معمولاً امکان‌پذیر است.

مرحله گسترده:

سرطان از ریه اولیه فراتر رفته و به سایر اندام‌ها یا نواحی بدن گسترش یافته است. درمان در این مرحله اغلب با شیمی‌درمانی و درمان‌های سیستمیک انجام می‌شود.

آیا سرطان ریه میتواند به استخوان‌ها متاستاز دهد؟

بله، استخوان‌ها محل شایعی برای گسترش سرطان ریه هستند و تقریباً 30 تا 40 درصد از بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته ریه در طول بیماری خود دچار متاستاز استخوان می‌شوند. این گسترش می‌تواند منجر به عوارض مختلفی از جمله درد، شکستگی و فشردگی نخاع شود.

متاستاز مغزی در بیماران مبتلا به سرطان ریه چقدر شایع است؟

بله، در سرطان ریه متاستاز به مغز بسیار رایج است طوری که حدود ۱۶ تا ۲۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان ریه در مقطعی از بیماری خود دچار متاستاز مغزی می‌شوند. این خطر در انواع خاصی از سرطان ریه، به ویژه سرطان ریه سلول کوچک، و در بیمارانی که جهش‌های خاصی دارند، بیشتر است.

سرطان ریه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص سرطان ریه معمولاً با مراجعه به پزشک و بیان علائم آغاز می‌شود. پزشک ابتدا درباره سابقه پزشکی و علائم شما پرس‌وجو کرده، سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که ممکن است شامل گوش دادن به ریه‌ها، بررسی عمومی بدن و تست تنفسی با اسپیرومتر باشد.

از آن‌جا که علائم سرطان ریه می‌تواند مشابه بیماری‌های رایج دیگر مانند عفونت‌های تنفسی باشد، معمولاً ابتدا آزمایش خون و عکس‌برداری از قفسه سینه انجام می‌شود. اگر احتمال سرطان وجود داشته باشد، مراحل تشخیص با آزمایش‌های دقیق‌تری مانند سی‌تی‌اسکن، PET/CT و در نهایت بیوپسی برای بررسی بافت ادامه می‌یابد.

آزمایش خون

آزمایش خون در این روند نقش حمایتی دارد و به ارزیابی وضعیت عمومی بدن و سایر بیماری‌ها کمک می‌کند، اما به تنهایی برای تشخیص سرطان کافی نیست.

نقش تصویربرداری در تشخیص سرطان ریه

از آزمایش‌های تصویربرداری میتوان به دلایل زیر، قبل و بعد از تشخیص سرطان ریه استفاده کرد:

• برای بررسی نواحی مشکوک که ممکن است سرطانی باشند.
• برای اطلاع از میزان گسترش سرطان.
• برای کمک به تعیین اینکه آیا درمان مؤثر است یا خیر.
• برای بررسی علائم احتمالی بازگشت سرطان پس از درمان.

عکسبرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه

عکس‌برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه معمولاً اولین قدم برای بررسی مشکلات ریوی است. این روش می‌تواند وجود توده‌هایی مشکوک را نشان دهد، اما دقت کافی برای تشخیص قطعی سرطان ندارد؛ چون ممکن است تومورها کوچک باشند یا پشت ساختارهایی مانند دنده‌ها پنهان شوند.

همچنین، اشعه ایکس نمی‌تواند بین سرطان و بیماری‌هایی مانند آبسه ریه تفاوت قائل شود.

تشخیص سرطان ریه با سی‌تی‌اسکن و رادیولوژی

سی‌تی‌اسکن معمولاً پس از عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام می‌شود و تصاویر دقیق‌تری از داخل بدن ارائه می‌دهد. این روش با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر، نمای مقطعی از اندام‌ها و ساختارهای داخلی بدن ایجاد می‌کند. پیش از اسکن، معمولاً ماده حاجب از طریق تزریق وارد بدن می‌شود تا وضوح تصاویر افزایش یابد.

این اسکن بدون درد است و حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. سی‌تی‌اسکن می‌تواند تومورهای کوچک‌تر را که در عکس ساده قابل تشخیص نیستند، شناسایی کند و اطلاعات دقیقی درباره اندازه، محل و گسترش احتمالی آن‌ها به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها ارائه دهد.

همچنین، اگر توده مشکوک در عمق بدن قرار داشته باشد، از سی‌تی‌اسکن برای هدایت سوزن بیوپسی و نمونه‌برداری از بافت جهت بررسی سرطان استفاده می‌شود.

پت اسکن و اسکن استخوان در تشخیص سرطان ریه

اگر سی‌تی‌اسکن احتمال وجود سرطان را نشان دهد، ممکن است پزشک پت اسکن را برای بررسی دقیق‌تر تجویز کند. این اسکن ترکیبی از PET و سی‌تی‌اسکن است و به شناسایی سلول‌های سرطانی فعال در بدن کمک می‌کند.

پیش از انجام PET اسکن، مقدار کمی ماده رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود. چون سلول‌های سرطانی قند بیشتری مصرف می‌کنند، این ماده در نواحی سرطانی تجمع می‌یابد.

سپس بیمار روی تخت دراز می‌کشد و دستگاه به‌طور هم ‌زمان تصاویر PET و CT را ثبت می‌کند. این فرآیند بدون درد است و حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد.

پت اسکن برای تعیین میزان گسترش سرطان (مرحله‌بندی) و انتخاب بهترین روش درمان بسیار مفید است، اما برای بررسی مغز و نخاع مناسب نیست.

در مواردی که احتمال متاستاز سرطان ریه به استخوان وجود داشته باشد، از اسکن استخوان استفاده می‌شود. در این روش نیز ماده رادیواکتیو خاصی تزریق می‌شود که در نواحی غیرطبیعی استخوان تجمع می‌یابد و به شناسایی متاستاز استخوانی کمک می‌کند.

اسکن MRI در بررسی سرطان ریه

اسکن MRI مانند سی‌تی‌اسکن، تصاویری دقیق از بافت‌های نرم بدن ارائه می‌دهد، اما به جای اشعه ایکس از امواج رادیویی و آهنربای قوی استفاده می‌کند. MRI بیشتر برای بررسی گسترش احتمالی سرطان ریه به مغز، نخاع یا کبد به کار می‌رود.

نقش نمونه برداری در تشخیص سرطان ریه

برای تشخیص دقیق سرطان ریه، پزشک ممکن است از روش‌های مختلفی برای نمونه‌برداری از بافت یا مایع بدن استفاده کند. این نمونه‌ها زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا وجود سلول‌های سرطانی و نوع آن مشخص شود. همچنین ممکن است برای یافتن جهش‌های ژنتیکی که بر نوع درمان تأثیر دارند، آزمایش شوند.

روش‌های رایج شامل:

بیوپسی سوزنی: نمونه‌برداری با سوزن از بافت یا مایع مشکوک.

برونکوسکوپی: وارد کردن لوله‌ای نازک با دوربین به مجاری تنفسی برای مشاهده داخل ریه و برداشت نمونه که معمولاً با آرام‌بخش و بی‌حسی انجام می‌شود.

توراکوسکوپی یا VATS: بررسی درون قفسه سینه با دوربین و نمونه‌برداری از ریه.

توراسنتز: گرفتن نمونه از مایع اطراف ریه‌ها.

سونوگرافی اندوبرونشی یا آندوسکوپی مری: بررسی و نمونه‌برداری از غدد لنفاوی اطراف ریه.

مدیاستینوسکوپی: بررسی ناحیه بین ریه‌ها برای نمونه‌برداری از غدد لنفاوی.

سرطان ریه چگونه درمان می‌شود؟

درمان‌های سرطان ریه با هدف از بین بردن یا مهار رشد سلول‌های سرطانی، تقویت سیستم ایمنی بدن در مبارزه با سرطان و همچنین کاهش علائم و درد طراحی می‌شوند. نوع درمان به عواملی مثل نوع سرطان، محل و میزان گسترش آن و وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد.

روش‌های درمان شامل موارد زیر است:

جراحی: در مراحل اولیه برای برداشتن تومور

پرتودرمانی و شیمی‌درمانی: برای کوچک‌کردن یا کنترل تومور

درمان هدفمند و ایمونوتراپی: برای هدف‌گیری دقیق‌تر سلول‌های سرطانی

در برخی موارد، جراحی ممکن نیست و درمان با دارو یا پرتودرمانی آغاز می‌شود. گاهی نیز اگر فرد تمایلی به درمان‌های تهاجمی نداشته باشد، مراقبت تسکینی برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی در نظر گرفته می‌شود.

انواع جراحی سرطان ریه

اگر سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) گسترش نیافته باشد یا سرطان سلول کوچک (SCLC) به یک ناحیه محدود باشد، جراحی می‌تواند گزینه‌ای مؤثر باشد.

در این روش، جراح تومور و بخشی از بافت سالم اطراف آن را برای اطمینان از حذف کامل سلول‌های سرطانی برمی‌دارد. در برخی موارد، نیاز به برداشتن بخشی یا کل ریه وجود دارد.

انواع روش‌های جراحی سرطان ریه عبارتند از:

برش گوه‌ای برای برداشت تکه کوچکی از ریه به همراه حاشیه‌ای از بافت سالم.

برش قطعه‌ای برای برداشت بخش بزرگ‌تری از ریه بدون حذف کامل یک لوب.

لوبکتومی برای برداشت یک لوب کامل از ریه.

پنومونکتومی برای برداشت کل ریه.

همچنین ممکن است در جراحی سرطان ریه بدخیم، غدد لنفاوی اطراف نیز برداشته و بررسی شوند.

در برخی موارد، برای کوچک‌کردن تومور قبل از جراحی، یا جلوگیری از بازگشت آن پس از عمل، از شیمی ‌درمانی یا پرتو درمانی نیز استفاده می‌شود.

پرتو درمانی برای درمان سرطان ریه

پرتودرمانی با پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون، سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد و نابود می‌کند. این روش می‌تواند قبل یا بعد از جراحی برای افزایش اثر بخشی درمان به‌کار رود، همراه با شیمی ‌درمانی انجام شود و یا در صورت پیشرفت بیماری، برای کاهش درد و کنترل علائم استفاده شود.

پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن (SBRT)

این روش، نوعی پرتودرمانی دقیق و قوی است که پرتوها را از چند زاویه به تومور می‌تاباند.

معمولاً در چند جلسه انجام می‌شود و برای افرادی که قادر به جراحی نیستند یا سرطان به مغز یا نقاط دیگر گسترش یافته، گزینه مناسبی است.

ابلیشن رادیوفرکانسی (RFA)

در برخی موارد، تومورهای کوچک سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) که به لبه‌های بیرونی ریه نزدیک هستند، با روش ابلیشن رادیوفرکانسی درمان می‌شوند.

این روش با استفاده از امواج رادیویی پرانرژی، سلول‌های سرطانی را گرم کرده و از بین می‌برد.

شیمی درمانی در سرطان ریه چگونه انجام می‌شود؟

شیمی‌درمانی با استفاده از داروهای قوی، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد یا رشد آن‌ها را متوقف می‌کند. این داروها معمولاً به صورت تزریق وریدی یا گاهی به شکل قرص تجویز می‌شوند و معمولاً در قالب چند جلسه طی هفته‌ها یا ماه‌ها انجام می‌گیرند.

شیمی ‌درمانی ممکن است قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور، یا بعد از آن برای از بین بردن سلول‌های باقی ‌مانده استفاده شود. همچنین می‌تواند همراه با پرتودرمانی یا ایمونوتراپی انجام شود.

این روش در مراحل پیشرفته سرطان نیز برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کاربرد دارد.

دارو درمانی هدفمند سرطان ریه

در برخی بیماران مبتلا به NSCLC، سلول‌های سرطانی دارای جهش‌های خاصی هستند که باعث رشد آن‌ها می‌شود. دارو درمانی هدفمند با شناسایی و حمله به این جهش‌ها، می‌تواند رشد یا گسترش سرطان را متوقف کند.

برخی داروها نیز با جلوگیری از ایجاد رگ‌های خونی جدید، تغذیه تومور را مختل می‌کنند.

پیش از تجویز این داروها، لازم است سلول‌های سرطانی در آزمایشگاه بررسی شوند تا مشخص شود که آیا دارودرمانی هدفمند برای شما مناسب است یا نه.

ایمونوتراپی برای درمان ریه

بدن ما معمولاً سلول‌های آسیب‌دیده یا مضر را تشخیص می‌دهد و آنها را از بین می‌برد. اما سرطان راه‌هایی برای پنهان شدن از سیستم ایمنی بدن دارد. ایمونوتراپی، سلول‌های سرطانی را به سیستم ایمنی بدن شما نشان می‌دهد تا بدن بتواند با سرطان مبارزه کند.

ایمونوتراپی ممکن است پس از جراحی یا در زمانی که جراحی ممکن نیست، برای کنترل یا کاهش سرطان ریه استفاده شود.

درمان‌هایی برای کاهش علائم (مراقبت تسکینی)

برخی از درمان‌های سرطان ریه برای کاهش علائمی مانند درد یا تنگی نفس انجام می‌شوند.

این درمان‌ها می‌توانند شامل برداشتن یا کوچک کردن تومورهایی باشند که راه‌های تنفسی را مسدود کرده‌اند، یا تخلیه مایعات اطراف ریه‌ها و جلوگیری از بازگشت آن‌ها.

قدرت رژیم غذایی در پیشگیری از سرطان ریه

تحقیقات نشان می‌دهد داشتن یک رژیم غذایی متنوع و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند با تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن، به کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه کمک کند.

هر چند هنوز دانشمندان به بررسی دقیق‌تر میزان و نوع میوه‌ها و سبزیجاتی که بیشترین تأثیر را دارند ادامه می‌دهند، اما بیشتر متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که نیمی از بشقاب غذای هر وعده را به خوراکی‌های گیاهی تازه اختصاص دهید.

چه خوراکی‌هایی مفیدتر هستند؟

سبزیجاتی از خانواده کلم

کلم بروکلی، گل کلم و کلم سفید حاوی ترکیبی به نام سولفورافان هستند؛ ماده‌ای غنی از گوگرد که یکی از قوی‌ترین ترکیبات ضد سرطانی شناخته شده در طبیعت است.

میوه‌ها و سبزیجات نارنجی ‌رنگ

پرتقال، نارنگی، پاپایا، هلو، هویج و فلفل دلمه‌ای قرمز سرشار از بتا-کریپتوکسانتین هستند، رنگدانه‌ای طبیعی با خواص محافظتی که می‌تواند به کاهش خطر سرطان کمک کند.

سبزیجات برگ‌دار تیره

اسفناج، کاهو، کلم پیچ و کلم بروکلی منابع خوبی از فولات، ویتامین مهم گروه B هستند که نقش کلیدی در بازسازی سلولی دارد.

پروتئین‌ها

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ریه دچار کاهش وزن ناخواسته می‌شوند. دریافت ناکافی پروتئین می‌تواند باعث تحلیل عضلانی شود و احساس ضعف یا کاهش توان جسمی را به همراه داشته باشد.

تخم‌مرغ یک منبع عالی و با کیفیت از پروتئین است. اگر از غذاهای گرم خوشتان نمی‌آید، تخم‌ مرغ آب‌پز یا سالاد تخم‌مرغ روی نان تست گزینه‌های خوبی هستند.

سایر منابع خوب پروتئین شامل موارد زیر است:

• ماهی و غذاهای دریایی
• لبنیات مانند ماست یونانی یا پنیر کاتیج
• مرغ
• سویا
• حبوبات (لوبیا، عدس، نخود)
• آجیل، دانه‌ها و حتی برخی سبزیجات برگ‌دار

چه غذاهایی برای سرطان ریه مضر است؟

برای محافظت از بدن در برابر سرطان، توصیه می‌شود مصرف گوشت قرمز، گوشت‌های فرآوری‌شده و قندهای صنعتی را به حداقل برسانید.

این کار به حفظ وزن سالم و تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند چرا که دو فاکتور مهم در پیشگیری و مقابله با سرطان هستند.

سرطان ریه و سرفه چه ارتباطی با هم دارند؟

سرفه‌ای که قطع نمی‌شود یا با گذشت زمان شدیدتر می‌شود، می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه سرطان ریه باشد.

شاید تصور کنید که چنین سرفه‌ای باید شدید و آزاردهنده باشد، اما همیشه این‌طور نیست. در واقع، سرفه ناشی از سرطان ریه می‌تواند بسیار متفاوت باشد—گاهی خفیف و مداوم، گاهی عمیق و خشک.

مهم است بدانیم که سرفه به‌ خودی‌ خود چیز بدی نیست. این یک واکنش طبیعی بدن برای پاکسازی مجاری تنفسی از مواد مزاحم مثل گرد و غبار، مایعات یا ذرات دیگر است. اما وقتی سرفه برای مدت طولانی ادامه پیدا می‌کند و دلیل مشخصی مثل سرما خوردگی یا آلرژی برای آن وجود ندارد، باید جدی گرفته شود.

آمارها نشان می‌دهد که حدود ۶۵٪ از مبتلایان به سرطان ریه، هنگام تشخیص بیماری، سرفه‌های مزمن دارند.

وقتی سرطان ریه به کبد می‌رسد

گاهی اوقات، سلول‌های سرطانی ریه از محل اصلی خود جدا می‌شوند و از طریق خون یا سیستم لنفاوی به کبد می‌رسند.

این وضعیت که به آن متاستاز کبدی گفته می‌شود، یکی از راه‌های رایج گسترش سرطان ریه است، چون کبد یکی از اندام‌هایی ا‌ست که اغلب میزبان سلول‌های سرطانی از دیگر نقاط بدن می‌شود.

در این حالت، هرچند تومورها در کبد هستند، اما سلول‌های تشکیل‌دهنده آن‌ها همچنان ویژگی‌های سرطان ریه را دارند. یعنی ساختار و رفتارشان شبیه همان سلول‌هایی‌ست که در ریه شروع به رشد کرده‌اند.

پزشکان به محل اولیه سرطان (جایی که برای اولین بار در آن شکل گرفته) توجه زیادی دارند. چون نوع سلول‌های سرطانی در تصمیم‌گیری برای انتخاب بهترین روش درمان نقش کلیدی ایفا می‌کند.

سوالات متداول

غربالگری سرطان ریه چه زمانی و برای چه کسانی ضروری است؟

غربالگری سرطان ریه زمانی ضروری است که فرد در معرض خطر بالای ابتلا باشد، یعنی شرایطی داشته باشد که احتمال ایجاد سرطان ریه را بیشتر می‌کند. به طور معمول، غربالگری برای افراد زیر توصیه می‌شود:

• افرادی که بین 50 تا 80 سال سن دارند.
• کسانی که سابقه‌ی سیگار کشیدن زیاد دارند (مثلاً مصرف یک پاکت در روز به مدت 20 سال یا بیشتر).
• افرادی که در حال حاضر سیگار می‌کشند یا در 15 سال گذشته سیگار را ترک کرده‌اند.

آیا آسم از علائم سرطان ریه است؟

آسم و سرطان ریه دو بیماری متفاوت هستند، اما علائمی مثل سرفه و تنگی نفس در هر دو مشترک است.

اگر آسم دارید و علائمتان تغییر کرده یا شدیدتر شده، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید تا احتمال سرطان بررسی شود.

آیا درد شانه نشان سرطان ریه است؟

گاهی سرطان ریه می‌تواند به اعصاب یا بافت‌های اطراف قفسه سینه فشار بیاورد و باعث درد شانه شود.

آیا شیمی‌درمانی برای سرطان ریه جواب می‌دهد؟

بله، شیمی‌ درمانی یکی از روش‌های مؤثر در کنترل و کاهش رشد سلول‌های سرطانی ریه است، به ‌ویژه در مراحل پیشرفته یا وقتی جراحی ممکن نیست.

آیا سرطان ریه ارثی است؟

خیر، سرطان ریه به ‌طور مستقیم ارثی نیست، اما عوامل ژنتیکی می‌توانند در افزایش احتمال ابتلا نقش داشته باشند. یعنی اگر در خانواده‌ سابقه این بیماری وجود دارد، ریسک ابتلا کمی بیشتر می‌شود.

سرطان ریه چه علائمی دارد؟

سرفه‌ی مداوم، تنگی نفس، درد قفسه سینه، کاهش وزن بی‌ دلیل و خلط خونی از مهم‌ترین علائم هشدار دهنده سرطان ریه هستند.

سرطان ریه تا چه حد قابل درمان است؟

درمان ‌پذیری سرطان ریه بستگی به مرحله‌ی بیماری دارد؛ هرچه زودتر تشخیص داده شود، شانس درمان مؤثر بیشتر است.

آیا سرطان ریه باعث ریزش مو میشود؟

خود سرطان ریه مستقیماً باعث ریزش مو نمی‌شود، اما برخی درمان‌ها مثل شیمی ‌درمانی می‌توانند به‌ طور موقت باعث ریزش مو شوند.

سرطان ریه از چند سالگی شروع میشود؟

سرطان ریه معمولاً در بزرگسالان بالای ۵۰ سال دیده می‌شود، اما عوامل خطر مثل سیگار می‌توانند باعث بروز زودهنگام‌تر آن هم شوند.

آیا سیگار تنها عامل سرطان ریه است؟

خیر، سیگار مهم‌ترین عامل است، اما عوامل دیگری مثل آلودگی هوا، قرار گرفتن در معرض آزبست، و سابقه خانوادگی هم تأثیر دارند.

آیا حالت تهوع نشانه سرطان ریه است؟

تهوع به ‌تنهایی علامت اختصاصی سرطان ریه نیست، اما می‌تواند در مراحل پیشرفته یا در اثر درمان‌هایی مثل شیمی ‌درمانی ایجاد شود.

آیا ورم صورت می‌تواند علامت سرطان باشد؟

بله، در برخی موارد، مخصوصا اگر تومور به رگ‌های بزرگ فشار بیاورد، ممکن است باعث ورم صورت و گردن شود که نیاز به بررسی فوری دارد.

کلام آخر

سرطان ریه، بیماری سختی است، اما آگاهی، تشخیص زود هنگام و حمایت می‌توانند مسیر درمان را هموارتر کنند.

اگر چه مقابله با سرطان چالش ‌برانگیز است، اما هیچ‌کس نباید در این مسیر تنها بماند.

مؤسسه خیریه مهر سهیلا با ارائه خدمات حمایتی، آموزشی و درمانی، همراه بیماران و خانواده‌هایشان است تا بار این بیماری را سبک‌تر کند.