مطالعه شکل ژنتیکی اصلی بیماری آلزایمر را تعریف می کند
در یک مطالعه بر روی افراد عمدتا اروپایی تبار، افرادی که دارای 2 نسخه ازیک ژن خاص، با نامAPOE4 هستند، بطور قابل پیشبینی از سن ۵۵ سالگی شروع به ایجاد ناهنجاری های زمینهای بیماری آلزایمر کردند.
این در حالی است که هنوز سایر جمعیتها نیاز به مطالعه دارند، یافته های جدید در ارتباط با یک شکل ژنتیکی جدید تعریف شده از بیماری آلزایمر با اطلاعات بسیار مفیدی برای تحقیقات ، تشخیص و درمان در آینده، پیشنهاد میدهد.
بخش کوچکی از موارد زودرس بیماری آلزایمر از لحاظ ژنتیکی شناخته شده هستند. که اینها ( ژنتیک های شناخته شده) شامل آلزایمر اتوزومال غالب زودرس و آلزایمر مرتبط با سندرم داون است. در این بیماری تقریبا همه افراد دارای واریانت های ژنی ((واریانت یک تغییر دائمی بیماری زا در توالی DNA است)) مرتبط به این بیماری مبتلا خواهند شد . علائم معمولا بین ۴۰ تا ۶۰ سالکی بروز پیدا میکند. علائم و تغییرات بالینی و پاتولوژیک و بیومارکرها از فاکتورهای قابل پیش بینی پیروی میکنند. با این حال ، بیشترموارد آلزایمر در اواخر زندگی رخ میدهد. ژنتیک به تنهایی تعیین نمیکند که آیا فرد مبتلا به آلزایمر دیررس میشود یا خیر ، اما تغییرات اپی ژنتیکی میتواند بر خطر ابتلا به آن تاثیر بگذارد .
یکی از قوی ترین عوامل خطر اپی ژنتیک برای افراد اروپایی تبار، گونه ای از ژن APOE بنام APOE 4 است . تخمین زده شده است ؛ افرادی که دارای ۲ نسخه از ژن APOE 4 بصورت هموزیگوت ((هموزیگوت در ژنتیک به معنای به ارث بردن نسخههای یکسان (الل) یک صفت ژنتیکی از هر والد بیولوژیکی میباشد. بنابراین، فردی که برای یک صفت ژنتیکی هموزیگوت است، دو نسخه یکسان از آن صفت دارد. در مقابل، فردی که برای یک نشانگر هتروزیگوت است، دو نسخه متفاوت از آن نشانگر دارد)) هستند تا سن ۸۵ سالگی ۶۰ درصد احتمال ابتلا به آلزایمر را داشته باشند.
در حالیکه هموزیگوت های APOE تنها ۲ درصد از جمعیت را تشکیل میدهند اما سهم بیشتری از موارد آلزایمررا تشکیل میدهند (۱۵ درصد)
تیمی از محققین به رهبری دکتر فورتئا و دکترمونتال در موسسه سنت پائو در بارسلونا تصمیم گرفتند تا هموزیگوت های APOE4 را با جزئیات بیشتری مطالعه کنند .
آنها داده های مرکز ملی هماهنگی آلزایمر با بودجه NIH را در مورد آسیب شناسی مغز بعد از مرگ از بیش از ۳۲۰۰ نفر با نسخه های مختلف ژن APOE بررسی کردند .
افراد عمدتا اروپایی تبار بودند . داده های این تیم با داده های مربوط به بیومارکرهای بالینی، پاتولوژیک و آلزایمر از پنج مطالعه بالینی که در مجموع روی بیش از ۱۰۰۰۰ نفر انجام شده بود تکمیل شد .نتایج این مطالعه که تا حدی توسط NIH تامین مالی شده بود در ۶ می ۲۰۲۴ در nature medicine چاپ شد .
تقریبا همه هموزیگوت های APOE4 در مجموعه داده ها بعد از مرگ از سن ۵۵ سالگی به بعد، در آسیب شناسی مغزی آلزایمر داشتند .هموزیگوت های APOE4 به طور مداوم دارای سطوح بالایی از نشانگرهای زیستی آلزایمر از سن 55 سالگی بودند .در سن 65 سالگی، تقریباً همه دارای سطوح غیر طبیعی یکی از نشانگرهای زیستی آلزایمر، آمیلوئید بتا، در مایع مغزی نخاعی خود بودند. سه چهارم افراد دارای آمیلوئید قابل تشخیص در تصویربرداری مغز بودند.
هموزیگوت های APOE4 به طور متوسط در حدود 65 سالگی علائم آلزایمر را تجربه کردند. تشخیص اختلال شناختی خفیف به طور متوسط در حدود سن 72 سالگی، تشخیص زوال عقل در حدود 74 سالگی و مرگ در حدود 77 سالگی اتفاق افتاد. همه اینها 7 تا 10 سال زودتر از افراد بدون APOE4 اتفاق افتاد.
همچنین سن شروع علائم در هموزیگوت های APOE4 نسبت به افراد بدون APOE4 قابل پیش بینی تر بود. تنوع در سن شروع علائم در هموزیگوت ها با آنچه در سایر اشکال ژنتیکی آلزایمر مشاهده می شود قابل مقایسه بود. تغییرات در سطوح نشانگرهای زیستی با افزایش سن، از دنبالهای ثابت در هموزیگوتهای APOE4 پيروي میکرد.هموزیگوت های APOE4 در بین افرادی که قبلاً دچار زوال عقل شده بودند، سطوح بیومارکر مشخصی نداشتند.
این یافتهها نشان میدهد که، برای جمعیت مورد مطالعه، آلزایمر در هموزیگوتهای APOE4 ویژگیهای کلیدی را با سایر اشکال ژنتیکی شناخته شده آلزایمر به اشتراک میگذارد. بنابراین، آلزایمر این افراد نیز می تواند از نظر ژنتیکی تعیین شود.فورتیا میگوید: این دادهها مفهوم مجددی از بیماری یا معنای هموزیگوت بودن ژن APOE4 را نشان میدهند.
یافتهها نیاز به تحقیقات آینده را در مورد استراژیهای تشخیص و درمان خاص هموزیگوتهای APOE4 نشان میدهد. در حال حاضر،NIH مطالعاتی را در مورد درمانهای بالقوه برای افرادی که حامل دو نسخه از ژن APOE4 هستند، تامین میکنند. خطر هموزیگوت APOE4 همچنین نیاز به مطالعه در جمعیت های غیر اورپایی دارد. NIH به طور فعال برای افزایش تنوع مطالعات در مورد بیماری آلزایمر و زوال عقل مرتبط با آن کار میکند.
ترجه شده توسط: مهرناز دهکانی، کارشناس علوم آزمایشگاهی از دانشگاه علوم پزشکی ایران