مراحل غربالگری سلامت پستان توسط موسسه خیریه سرطان مهر سهیلا
هر ساله، هزاران زن با شنیدن واژه “سرطان پستان” دچار ترس و اضطراب می‌شوند؛ اما واقعیت این است که با آگاهی و پیگیری به موقع میتوان شانس درمان کامل را به‌طور چشمگیری افزایش داد.
حال میپرسید چگونه؟!
جواب غربالگری سلامت پستان است.
غربالگری، اولین قدم هوشمندانه‌ای است که میتواند زندگی یک فرد را نجات دهد.
در موسسه خیریه مهر سهیلا، با تکیه بر دانش تخصصی و همراهی پرسنل عزیز، فرآیند غربالگری سلامت پستان به شکل دقیق، منظم و رایگان طراحی شده تا هر بانویی با خیال راحت بتواند به سلامتی خود توجه کند.
در این مقاله، گام به گام با مراحل غربالگری سلامت پستان در مهر سهیلا آشنا می‌شویم؛ مسیری که از خود اظهاری شروع شده و تا تشخیص قطعی ادامه پیدا میکند.
سفر غربالگری سلامت پستان شما طبق مراحل زیر آغاز میشود:
معاینه توسط فرد متخصص
اولین قدم در مراحل غربالگری سلامت پستان، معاینه توسط فرد متخصص است. معاینه بالینی پستان همان معاینه فیزیکی است که توسط متخصص انجام میشود. متخصص سینه‌ها، نوک سینه‌ها، زیر بغل و استخوان ترقوه شما را بررسی خواهد کرد. همچنین از شما در مورد سابقه شخصی و خانوادگی سرطان پستان و اینکه آیا متوجه تغییراتی در سینه خود شده‌اید یا خیر، سوال میکند.
در طول معاینه بالینی پستان، متخصص موارد زیر را در سینه بررسی میکند:
ابتدا به دنبال تفاوت در اندازه یا شکل سینه‌ها میگردد.
سپس پوست پستان را چک میکند که عاری از هرگونه بثورات، فرورفتگی یا سایر علائم غیر طبیعی باشد.
بعد از آن با استفاده از انگشتان دست، بافت کل سینه، زیر بغل و استخوان ترقوه را برای یافتن توده بررسی میکند.
پزشک شما همچنین غدد لنفاوی نزدیک سینه را بررسی میکند تا ببیند آیا بزرگ شده‌اند یا خیر.
اگر متخصص یک توده‌ای را احساس کند، آن را بررسی میکند که آیا توده به راحتی حرکت میکند یا خیر.
خود اظهاری شخص
خود اظهاری در رابطه با پستان یعنی زمانی که خود فرد، بدون انجام معاینه تخصصی یا ابزار پزشکی، متوجه علائم یا تغییراتی در بدن خود میشود و این موضوع را به پزشک یا کادر درمان اطلاع می‌دهد.
در این شرایط، فرد بدون برنامه از پیش تعیین شده، متوجه تغییرات غیرطبیعی از جمله احساس سوزش در سینه یا مشاهده ترشح نوک پستان میشود. سپس به پزشک مراجعه کرده و این موضوع را گزارش می‌دهد.
خود اظهاری در فرایند غربالگری سلامت پستان، نقش بسیار مهمی دارد. زیرا در بسیاری از مواقع، اولین قدم برای تشخیص زودهنگام سرطان، همین آگاهی و گزارش به موقع علائم توسط خود فرد است.
سونوگرافی
سونوگرافی از امواج صوتی برای ترسیم بخشی از بدن شما استفاده می کند. سونوگرافی سینه برای بررسی اینکه آیا توده ای که در سینه یافت می شود جامد است یا پر از مایع است استفاده می شود.
پزشک معمولاً زمانی درخواست سونوگرافی سینه می‌دهد که در معاینه فیزیکی یا بعد از انجام ماموگرافی، نیاز به بررسی دقیق‌تری از بافت سینه وجود داشته باشه. سونوگرافی کمک می‌کنه پزشک بتونه تفاوت بین یک توده جامد (که احتمالاً نیاز به بررسی بیشتر داره) و یک کیست پر از مایع (که اغلب خوش‌خیم هست) رو تشخیص بده.
توجه کنید که سونوگرافی هر 6 ماه یکبار باید تکرار شود.
ماموگرافی
ماموگرافی یکی از مهم‌ترین ابزارهای پزشکان برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه است، حتی پیش از آنکه علائم ظاهری ایجاد شوند.
اگر در معاینه دستی سینه، پزشک به توده‌ای مشکوک یا سفتی غیرطبیعی برخورد کند، ماموگرافی درخواست میشود تا تصویر واضحی از بافت داخلی سینه به دست آید.
اگر در خانواده سابقه سرطان سینه وجود نداشته باشد، معمولاً توصیه میشود خانم‌ها از سن ۴۰ سالگی هر ۱ یا ۲ سال یکبار ماموگرافی انجام بدهند. اگر ریسک ابتلا بالاتر باشد ممکن است از سنین پایین‌تر این بررسی‌ها شروع شود.
نمونه برداری (FNA)
در صورت مشاهده هرگونه یافته مشکوک در طول مراحل غربالگری سلامت پستان ، ممکن است نمونه کوچکی از بافت پستان یا غدد لنفاوی برداشته شود. سپس نمونه برداشته شده توسط پاتولوژیست (پزشک متخصص) زیر میکروسکوپ بررسی میشود.
بسته به شرایط خاص ممکن است از روش‌های مختلف، از جمله بیوپسی با سوزن مرکزی، آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA) یا بیوپسی جراحی استفاده شود.
این فرآیند به تعیین اینکه آیا بافت نمونه برداری شده دارای سلول‌های سرطانی است یا خیر کمک میکند. همچنین میتواند به تعیین برنامه درمانی مناسب نیز کمک کند.
انجام آزمایش خون و پاتولوژی
زمانی که توده‌ای در معاینات یا تصاویر ماموگرافی دیده شود، پزشک برای بررسی وضعیت کلی سلامت بدن آزمایش خون تجویز میکند؛ به ویژه برای بررسی عملکرد کبد، کلیه‌ها و تعداد سلول‌های خونی.
بعد از اینکه که توده مشکوک در ماموگرافی دیده و آزمایش خون انجام شد، مرحله بعدی برای تشخیص قطعی، نمونه‌برداری (بیوپسی) و ارسال به بخش پاتولوژی است.
در این بخش، سلول‌های برداشته شده با دقت بررسی می‌شوند تا مشخص شود:
- خوش‌خیم هستند یا بدخیم
- نوع دقیق سرطان (مثلاً کارسینوم داکتال، لوبولار و…)
- درجه‌ی پیشرفت بیماری
- وضعیت گیرنده‌های هورمونی (ER، PR) و HER2 که در انتخاب نوع درمان تاثیرگذار است.
تشخیص افتراقی نوع توده جهت خط درمانی مناسب و تجویز دارو مناسب
تشخیص افتراقی نوع توده پیش‌نیاز انتخاب بهترین و مؤثرترین روش درمان است و بدون این مرحله، خطر اشتباه در مسیر درمان بسیار بالاست. تشخیص افتراقی اصولاً بعد از معاینه و تصویربرداری و نهایتاً با تأیید پاتولوژی انجام میشود.
«تشخیص افتراقی» یعنی پزشک، قبل از قطعیت دادن به نوع توده، باید همه‌ی احتمالات را بررسی کند. چون هر توده‌ای که در سینه لمس یا مشاهده میشود لزوماً سرطانی نیست؛ ممکن است یک کیست ساده، یک توده‌ی خوش‌خیم)، ضایعات چربی و در بعضی موارد تومور بدخیم یا سرطان سینه باشد.
بعد از مشخص شدن نوع توده، پزشک دقیقاً بر اساس خصوصیات ژنتیکی و بیولوژیک توده تصمیم می‌گیرد که:
- آیا نیاز به جراحی است؟
- شیمی‌درمانی لازم است یا خیر؟
- آیا داروهای هورمونی مؤثرند یا درمان هدفمند لازم است؟
انجام CT Scan و MRI از کل بدن
MRI با استفاده از میدان‌های مغناطیسی، نسبت به ماموگرافی و سونوگرافی حساس‌تر است و میتواند تصاویر دقیق تری از بافت پستان ارائه دهد. و معمولاً در موارد زیر تجویز میشه:
اگر در ماموگرافی یا سونوگرافی توده‌ای دیده شده باشد، اما تصویر واضح یا قطعی نباشد، پزشک انجام MRI از کل بدن را تجویز میکند.
زمانی که احتمال گسترش سرطان به اندام‌های دیگر بدن مثل ریه، کبد یا استخوان وجود داشته باشد، پزشک برای بررسی متاستاز در بدن از CT Scan استفاده میکند.
پیگیری روند درمان
از دیگر مراحل غربالگری سلامت پستان، پیگیری روند درمان است که پزشک در صورت تشخیص سرطان سینه با توجه به مرحله و نوع سرطان، گزینه‌های درمانی را مطرح میکند.
از جمله گزینه‌های درمانی میتوان به جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، هورمون درمانی یا درمان هدفمند اشاره کرد.
پیگیری و جلوگیری از عود مجدد
سرطان پستان، به خصوص در مراحل اولیه، شانس درمان بالایی دارد، اما در بعضی بیماران احتمال بازگشت یا «عود مجدد» و حتی «متاستاز» وجود دارد. به همین دلیل، پیگیری منظم و برنامه‌ریزی شده کمک میکند هرگونه تغییر یا بازگشت بیماری در سریع‌ترین زمان ممکن شناسایی و درمان شود.
مراقبت‌های پس از درمان برای جلوگیری از عود مجدد:
معاینه‌های منظم توسط پزشک متخصص: معمولاً در سال اول و دوم، بیمار هر ۳ تا ۶ ماه باید معاینه شود. بعد از ۵ سال، فواصل معاینه به سالی یکبار می‌رسد.
سونوگرافی و ماموگرافی سالانه: می‌بایست هر سال هر دو پستان بررسی شوند.
درمان‌های پیشگیرانه: در بسیاری از موارد، حتی بعد از درمان اصلی، پزشک داروهای هورمونی هدفمند تجویز میکند تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود.
اصلاح سبک زندگی: ورزش منظم، رژیم غذایی متعادل، ترک سیگار و کنترل وزن به طور علمی ثابت شده‌اند که میتوانند خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش دهند.
آگاهی و خود مراقبتی: آموزش صحیح برای معاینه منظم پستان توسط خود فرد و توجه به علائمی مثل تغییر در ظاهر پوست، ترشح غیرمعمول، توده جدید یا درد، در شناسایی سریع عود بیماری نقش اساسی دارد.
سخن پایانی
انجام مراحل غربالگری سلامت پستان، از بهترین راه‌های جلوگیری از سرطان است.
مهر سهیلا در تلاش است تا از طریق آموزش، حمایت و انجام غربالگری رایگان، زنان بیشتری را تشویق کند تا سلامت پستان خود را در اولویت قرار داده و اقدامات لازم برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام را انجام دهند.