درمان ژنتیکی بیماری هموفیلی

هموفیلی چیست؟

هموفیلی یک اختلال خونریزی دهنده نادر است، که در آن خون به طور طبیعی لخته نمی شود. هموفیلی B ناشی از جهش در ژن فاکتور انعقادی IX است، پروتئینی که به لخته شدن خون کمک می کند. افرادی که سطح فاکتور IX بسیار پایین است، طولانی تر از افراد سالم خونریزی می کنند.

در حالی که مبتلایان به نوع خفیف این اختلال، تنها پس از آسیب خونریزی بیش از حد دارند، حدود 40 تا 50 درصد از بیماران دارای شکل شدیدتری هستند که باعث خونریزی داخلی خود به خودی می شود، که می تواند منجر به آسیب جدی مفصل و حتی مرگ شود. درمان اولیه برای افراد مبتلا به هموفیلی B شدید، تزریق فاکتور IX هر 3 تا 4 روز یکبار برای کل زندگی آنها است، که یک درمان اغلب سنگین و پرهزینه است.

ژن درمانی به عنوان جدید ترین درمان هموفیلی استفاده می شود

محققان بیمارستان تحقیقاتی کودکان سنت جود، دانشگاه کالج لندن و بیمارستان سلطنتی فری در حال بررسی اثربخشی و ایمنی طولانی مدت استفاده از ژن درمانی برای درمان این بیماری هستند. این رویکرد از ویروس‌هایی بهره می‌برد که انسان‌ها را آلوده می‌کنند، اما باعث بیماری نمی‌شوند که ناقل نامیده می‌شوند. هنگامی که ژن فاکتور IX انسانی به این ناقل ها وارد می شود، ویروس ها ژن را به سلول هایی که آنها را آلوده می کنند، می رسانند. سپس سلول ها پروتئین عملکردی تولید می کنند. مطالعات قبلی با استفاده از چنین ناقل هایی برای هدف قرار دادن سلول های کبدی که فاکتور IX انسانی را تولید می کنند، موفقیت آمیز بود. با این حال، دستیابی به بیان طولانی مدت پایدار فاکتور IX، و همچنین سمیت کبدی پیچیده، یک چالش به شمار آمد.

برای مطالعه جدید، محققان ژن عامل انسانی IX را در یک ناقل بهبود یافته که اخیراً برای ژن درمانی به نام سروتیپ ویروس آدنو مرتبط 8 (AAV8) توسعه یافته است، وارد کردند. 10 مرد بین 22 تا 64 سال در این مطالعه شرکت کردند. به دو نفر دوز کم وکتور از طریق ورید محیطی، 2 نفر دوز متوسط ​​و 6 نفر با دوز بالا داده شد. این مطالعه تا حدی توسط موسسه ملی قلب، ریه و خون NIH (NHLBI) پشتیبانی شد. نتایج در 20 نوامبر 2014 در مجله پزشکی نیوانگلند منتشر شد.

طی 4 ماه پس از دریافت ژن درمانی اصلاح شده، سطح فعالیت فاکتور IX در خون بیماران که قبل تر کمتر از 1 درصد طبیعی بود به بین 1 تا 6 درصد به میزان طبیعی افزایش یافت. کسانی که دوز بالاتری از ناقل دریافت کردند سطوح بالاتری از پروتئین لخته کننده را تولید کردند. دوزهای بالاتر منجر به کاهش قابل توجهی در حوادث خونریزی و همچنین درمان کمتر مورد نیاز با فاکتور IX شد.

این بهبودها برای کل دوره نظارت ادامه داشت که برای برخی از شرکت کنندگان به 4 سال می رسید. عوارض جانبی خفیف بود. شایع ترین عارضه جانبی که در 4 مرد از 6 مردی که دوز بالایی از ویروس دریافت کرده بودند مشاهده شد، افزایش سطح آنزیم کبدی بود که نشان دهنده ی التهاب کبدی می باشد و به راحتی قابل درمان است.

تحقیقات ژنتیکی هر روزه به میران چشمگیری در حال  پیشرفت هستند، و درمان بیماری های مختلف را برای ما به ارمغان می آورند. امروزه سرمایه گذاری در ژنتیک درمانی، سلول درمانی و ایمنی تراپی ضروری می باشد و میتوانیم پیشرفت آن ها را در کشورهای پیشرفته ی جهان به صورت کشف واکسن سرطان پوست و درمان های دیگر مشاهده کنیم.